CCF20110103016

-*>■

Technika badania narządu ruchu

*>•

i¹.*.

55

y;.

-4*

A.

.+ i

.....■

systematycznego badania biernych ruchów wszystkich kolejnych części kręgosłupa.

Niezmiernie ważne dla rozpoznania jest wykrywanie ograniczonych sztywności kręgosłupa.

Ruchy kręgosłupa wchodzą w skład ruchów tułowia. Duża część zginania do przodu i ruchów obrotowych tułowia w pozycji stojącej odbywa się w stawach biodrowych (około 90°). Badany stojąc z wyprostowanymi kolanami może dotknąć palcami podłogi, mimo zupełnej sztywności kręgosłupa, jeśli tylko stawy barkowe i biodrowe są swobodne, a mm. kulszowo-goleniowe (mm. ischiocrurales: biceps, semimembranosus i semitendinosus) wystarczająco elastyczne; kolana mogą się nieco wygiąć ku tyłowi.

Przed badaniem kręgosłupa zawsze jest zatem konieczne badanie ruchów barków i bioder. Badanie samego kręgosłupa powinno odbywać się w różnych pozycjach, a więc: stojącej, siedzącej, klęku itd.

6.6.6

Badanie ruchów czynnych

Odcinek piersiowo-lędźwiowy

Ruchów części piersiowej kręgosłupa nie można ściśle oddzielić od ruchów części lędźwiowej. W badaniu ich trzeba jednak wyłączyć współruchy w stawach biodrowych.

Zginanie (flexio). W skłonie tułowia do przodu w pozycji stojącej z opuszczonymi w dół rękami prawidłowy kręgosłup tworzy równomierne łukowate wygięcie, które zwraca się swą wypukłością do tyłu (dorsalnie). Końce wyrostków kolczystych oddalają się od siebie równomiernie. Końce palców rąk powinny u osobników z prawidłowym kręgosłupem dotykać podłoża. Odchylenia odnotowujemy mierząc w centymetrach odległość opuszek palców od podłoża lub oznaczając najniższe miejsce na goleniach, do którego badany sięga palcami, np. do potowy goleni. Określenie kąta pochylenia w stopniach można uzyskać, nakreślając z profilu oś tułowia w części lędźwiowej. Wielkość kąta Uczy się od zerowej, pionowej pozycji tułowia. Według Marksa całkowity zakres ruchów kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej wynosi 133°, z czego na zgięcie przypada 100°. Jeśli zamiast łagodnego łuku w jednej części jest spłaszczenie, a w innej zwiększenie zagięcia łuku, należy doszukiwać się nieprawidłowości, która to powoduje.

O sztywności jakiejś części świadczy brak oddalenia się od siebie końców wyrostków kolczystych podczas zginania.

Pomiar Schoberajest obiektywnym pomiarem zginania odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Polega on na pomiarze oddalania się wyrostków kolczystych w części lędźwiowej. W tym celu znakuje się dennografem wyrostek kolczysty I i V kręgu lę-

dźwiowego. W pozycji stojącej u dorosłego są one oddalone o około 10 cm. W skłonie rozstęp ten zwiększa się zwykle o 4-6 cm, a przy sztywności tego odcinka zmienia się mało lub nie zmienia się wcale.

Pomiar S|-Cvn- Za pomocą giętkiej taśmy centymetrowej mierzy się odległość między wyrostkami kolczystymi S, i w pozycji stojącej oraz w maksymalnym zginaniu tułowia do przodu (kolana wyprostowane). Różnica w długości wynosi u normalnego dorosłego 10-11 cm. Im mniej giętki jest kręgosłup, tym różnica jest mniejsza.

Sposobem pomiarowym można określić giętkość każdej części oddzielnie, mierząc od Si do Thxu i od Th,xn do Cyd-

Prostowanie. W czasie badania prostowania odcinka piersiowo-lędźwiowego kręgosłupa w pozycji stojącej kolana muszą być wyprostowane. Podczas prostowania tułów odchyla się do tyłu. Wydat-ność tego ruchu jest mniejsza niż zginania i jego większość odbywa się w odcinku lędźwiowym i dolnym piersiowym, przy współudziale przeprostu w stawach biodrowych. Wielkość tego ruchu określana jest na 30-40°.

Przy odcinkowej sztywności kręgosłupa podczas prostowania tułowia ze skłonu badany prostuje najpierw odcinek poniżej części chorej, a dopiero później doprowadza całość kręgosłupa do pionu. Jeśli podczas odchylania tułowia do tyłu badany zgina kolana, to wskazuje to na sztywność odcinka lędźwiowego.

Pochylenie w bok (inclinatio lateralis). Jest ono możliwe przy normalnej giętkości kręgosłupa. Linia wyrostków kolczystych tworzy równomierny łuk w prawo lub w lewo. Nieprawidłowość linii łuku wskazuje na sztywność danej części kręgosłupa. Pochylenie tułowia w bok powoduje napięcie w mięśniach przy kręgowych po stronie kontralateralnej (po stronie wypukłości łuku).

W przypadku sztywności kręgosłupa mięśnie po stronie wklęsłości łuku napinają się. Napięcie to stwierdza się palpacyjnie (objaw Forestiera).

W dużych sztywnościach kręgosłupa chory, chcąc wykonać pochylenie boczne tułowia, unosi nogę strony przeciwnej w bok.

Do pomiaru kąta pochylenia w prawo lub w lewo przykłada się stalową taśmę centymetrową do Si i Cyn i, trzymając ją, odnotowuje kąt pochylenia, jaki stanowi utworzona linia prosta w stosunku do pionu. Wielkość ta określona jest na 40-60°. Podczas przechylania tułowia na boki obserwuje się wysokość, na której zgięcie odbywa się. Wysokość ta może być inna przy pochyleniu się w jedną stronę i inna przy pochyleniu w drugą.

Klinicznym testem pochylenia tułowia w bok jest oznaczenie wysokości, do jakiej ręka może sięgać do kolana danej strony. Uzupełnieniem badania pochylania bocznego tułowia jest badanie w pozycji

• i-’    •••

i * U.-& -f-^-

r* ■*•*->,-*'*

Z”iŹ'*-

i*-*'*

!*•*.*!.*

iv*Sł-* _T Ą-i *'*•

ł*    7, /S-,

** * « > *"

U* ~ ,rJ- *

! ¹

■V'

TC ^

~ H.

f"    i*.¹ v

rojL    -u OL

«■ -^r- ;

■*■.•**- ą-»• “'-yr ’ -i. *

i#-: • J_„

■r    .o

■ ■«» V **■ k' * > ¹¹ .:«+* ł-. * f lr

^

• v ^r b * ,ń. *

K* *.•**•■* ■

-« v t,.'* .*;.••

I-

*ł-

r. *' «    *•

•jfr. ^L

i** f **

?- "• *

f*'* ** -

‘••V *'+**.*,-| ³¹ *

* M.' "    _u.

i.*" .i.    •»-

y.

■łV

f

Sr"

B- *"-f.

| -I -’ii.    ■

o.    -7>

fr •' A'

+-

>v.

' rf:

..    Aj

1    7.    -<Łj,

¹ - •+ ^ ^A ■ »■« * *

i'-***-*

[ ⁴ ■“ "^K    ^

‘    s

r _ .X- fc. .

•    v •    ^    _    <jl.    .:

i    r    .    I

f* a.    V    -*v-

! ^ v    ■*--»    ¹

•    j ^    ■ -y --

•*-’i    ^v Ar-

-

* ‘ ^

t¹⁶ £.-*>-*■ * .4

!^ł ^ t

-.fn*-,

i^#*i*f*j

!«.

%■

JCc

•4-.,

ry-'

,'^T - " «

■»    .j;

iy^a-+.:' *.<-

R-Tt***?

“T T! ^T> ?

j? ^ §'*•*■'* ^ & d

t 5    > -

ji

r.

» . -b

>1

-

F-