CCF20110103029

Badanie narządu ruchu

mm

datkowo oceniamy zakres czynnej supinacji. Deficyt tego ruchu wskazuje na spastyczność i/lub skrócenie mięśni nawracających przedramię.

6.7.2.2.4

Nadgarstek i palce

Dla określenia stopnia zaburzenia równowagi między mięśniami zginającymi nadgarstek grzbietowo i dłoniowo oceniamy ruchem biernym powolnym oraz szybkim wielkość prostowania nadgarstka. Badanie prowadzimy ujmując jedną ręką przedramię ustawione w pronacji powyżej nadgarstka, drugą ręką dłoń. Uzupełniająco oceniamy, czy chory może przy zgiętych palcach czynnie zgiąć nadgarstek grzbietowo. Badamy ponadto ruchem biernym w sposób dwufazowy odchylenie promieniowe ręki, dla określenia deficytu tego ruchu.

Badanie uzupełniamy oceną stopnia czynnego odchylenia promieniowego ręki. Wartość kątową deficytu tych ruchów określamy w sposób uprzednio podany (ryc. 6.21).

Badanie czynności ruchowych kończyn u chorego ze spastyczną postacią mózgowego porażenia dziecięcego kończy ocena możliwości czynnego wyprostu palców II-V przy nadgarstku zgiętym dłoniowo poniżej 20° i powyżej 20°, a także określenie pozycji kciuka (przykurczenie przywie-dzeniowe, przywiedzeniowo-zgięciowe) i wartości kątowej wyprostu w stawie śródręczno-palicz-kowym i międzypaliczkowym.

6.8

Ocena chodu patologicznego

Znajomość mechanizmów normalnego chodu (rozdział 5) pozwala na uchwycenie w nim patologicznych odchyleń, jeśli badający oceni kolejno każdy wyznacznik chodu i przyjrzy się każdemu ze stawów z osobna.

Ocena chodu w ortopedii ma duże znaczenie rozpoznawcze i pozwala na spostrzeżenie objawów, których nie zauważamy przy badaniu chorego w pozycji leżącej czy stojącej. Chód należy ponadto oceniać w różnych warunkach, ponieważ ich zmiana, jak np. bieg, schodzenie w dół lub wchodzenie po schodach, ujawnia nieraz defekty nieuchwytne w chodzie płaskim. Chód pozornie normalny w tempie zwykłym u chorych z ubytkami siły mięśniowej wykazuje zaburzenia w przyśpieszeniu i hamowaniu lokomocji.

Odchylenia od chodu prawidłowego mogą być spowodowane wieloma czynnikami:

1. Ból spowodowany procesem chorobowym lub urazem kończyny dolnej lub tułowia. Chory dąży do odciążenia kończyny przez skrócenie jej fazy podparcia (obciążenia). Towarzyszy temu często przechył tułowia ku stronie chorej lub ku przodowi w celu przemieszczenia środka ciężkości ciała jako czynnika odciążającego. Chód jest niesymetryczny, powoduje utykanie (kulenie). W zmianach symetrycznych, np. zwyrodnieniu stawów biodrowych, przy zachowaniu symetrii czasu obciążania kończyn, zwiększone są wychy-. lenia tułowia na boki. W schorzeniach kręgosłupa chód jest ostrożny, ze zmniejszonymi współ-ruchami tułowia (usztywnianie) i jego pochyleniem ku przodowi. W przypadkach jednostronnego odruchowego bólowego napięcia mięśni grzbietu (prolapsus nuclei pulposi) chory dodatkowo wychyla tułów w stronę niebolesną.

2. Zmiany patologiczne w układzie kostno-stawowym. Skrócenie kończyny w granicach 3 cm kompensowane jest skośnym ustawieniem miednicy i na ogół nie powoduje utykania.

W większych skróceniach chory wyrównuje skrócenie obciążaniem stopy po stronie chorej na palcach, po zdrowej zgięciem kolana i biodra. Czas obciążania obu kończyn jest równy, jakkolwiek długość kroku po stronie skrócenia jest mniejsza. W dużych skróceniach wyraźnie zwiększają się pionowe oscylacje miednicy i tułowia. W płaszczyźnie czołowej oscylacje miednicy są większe po stronie skrócenia, czemu towarzyszy większe przechylenie barków ku stronie przeciwnej. Objawy te nasilają się w chodzie szybkim i biegu.

Rozwojowe zwichnięcie stawu biodrowego i wrodzone biodro szpotawe powodują niedomogę mięśni pośladkowych średniego i małego, czemu towarzyszą kompensacyjne objawy Trende-lenburga i Duchenne’a, objawiając się w chodzie zwiększeniem wychylenia tułowia w stronę boczną. Przy zmianach obustronnych chód określamy jako „kaczkowaty”. Fazy chodu (obciążania) obu kończyn są jednakowe.

Przykurczenie i sztywność stawów. Braki ruchów w jednym stawie są kompensowane ich zwiększeniem w stawach sąsiednich, niekiedy przeciwnej kończyny czy tułowiu. Na przykład sztywność stawu biodrowego w zgięciu w zależności od jego wielkości kompensowana jest zwiększeniem ruchów odcinka lędźwiowego kręgosłupa i kolan oraz przeciwnego stawu biodrowego (skręty miednicy). Występują wyraźne asymetrie w wyznacznikach chodu. Jednoczesne ograniczenie ruchów kręgosłupa (zesztywniające zapalenie kręgosłupa) przez zwiększenie nachylenia tułowia do przodu powoduje chód „kłaniający się”. Sztywność stawu kolanowego w ustawieniu czynnościowym również powoduje zaburzenie symetryczności i synchronizacji ruchów kończyn w chodzie przez wydłużenie fazy przenoszenia. Przy równej długości kończyn chory

,<\i t" • -