CCF20110103019

Badanie narządu ruchu

Ocena ruchowych sprawności musi objąć ich • różne odmiany, jak chód, bieganie, siadanie, wstawanie z krzesła, z podłogi, wykonywanie określonych złożonych czynności itd. W wykonaniu jakiegoś ruchu nie ma izolowanego działania pojedynczego mięśnia, zawsze włączają się jeszcze inne mięśnie.

Mięsień bądź grupa mięśni, które wykonują jakiś ruch podstawowy, sąagonistami. Mięśnie, które wspomagają agonistę w jego działaniu, nazywają się synergistami. Mięśnie, które ruchowi synergistów przeciwstawiają się i wykonują ruch w przeciwnym kierunku, nazywają się antagonistami.

Ryc. 6.30. Badanie rozciągliwości kręgosłupa sposobem Mennela (a-b).

Badający wyczuwa kciukami ruch stawów krzyżo-wo-biodrowych. Przy istniejącym rozluźnieniu stawów krzyżowo-biodrowych można wyczuć w nich ruch za pomocą pociągania mm. kulszowo-golenio-wymi za guz kulszowy podczas unoszenia wyprostowanej w kolanie nogi ku górze (zginanie biodra). Ciąg ten przechyla miednicę po stronie zginania biodra ku tyłowi. Pochylenie miednicy do przodu można uzyskać przez ciąg m. prostego uda (m. rectus), który podczas przeprostu biodra ściąga przedni brzeg miednicy ku dołowi.

Badanie ruchu w połączeniu lędźwiowo-krzyżowym. Chory leży na wznak. Badający zgina mu równocześnie oba stawy biodrowe. Do kąta 110° ruch ten odbywa się w stawach biodrowych, potem, przy dalszym zginaniu ud do kąta 145°, dołącza się ruch miednicy, a następnie zaczyna się ruch w połączeniu lędźwiowo-krzyżowym. Badanie to ma na celu wykrywanie sztywności i miejscowej bolesności w tej części.

Stwierdzenie ruchu bądź bezruchu w określonej części kręgosłupa kilkoma sposobami czyni rozpoznanie bardziej wiarygodnym. Wszystkie badania ruchu muszą być uzupełnione innymi badaniami, aby nabrały właściwej wartości rozpoznawczej. Łączy się ono najczęściej z badaniem bolesności i zazwyczaj prowadzi się je jednocześnie.

6.7

Badanie ruchowych sprawności mięśni

Układ mięśniowy jest pod względem masy największym z układów organizmu. Jego udział w gospodarce ustroju jest więc duży, a powiązanie z innymi układami liczne. Jeśli chodzi o powiązanie z narządem mchu, to mięśnie są czynnym elementem poruszającym bierną aparaturę kośćca. Swym antygra-witacyjnym działaniem zabezpieczają one statykę człowieka. Ich siła umożliwia chodzenie i inne czynności ruchowe.

Na przykład odwodzenie kończyny górnej jest wynikiem nie tylko działania m. naramiennego (m. del-toideus). Podczas odwodzenia zmienia się bowiem rozkład masy ciała i aby zapewnić nową równowagę ciała, muszą zadziałać liczne mięśnie kończyn dolnych i tułowia. Ponadto pewne mięśnie muszą ustabilizować najpierw łopatkę, a inne muszą scen-trować głowę k. ramiennej w panewce, aby m. nara-mienny mógł gładko unieść ramię. Zadanie to spełniają mięśnie zwane stabilizującymi.

Każdy mięsień pełni jakieś podstawowe zadanie, a często oprócz niego zadanie uboczne, dodatkowe. Niekiedy w pewnych konstelacjach ruchowych uboczne działanie mięśnia staje się głównym, a czasem jego udział jest konieczny do dokonania podstawowego zadania.

Na przykład m. biceps brachii jest zginaczem stawu łokciowego i zarazem odwraca przedramię. Jeśli ma on wykonać czysty mch zgięcia przedramienia, mm. nawrotne przedramienia muszą zniweczyć jego działanie odwracające. W tej roli nazywają się one mm. neutralizującymi (Wells). Chcąc zbadać czyste działanie jakiegoś mięśnia, trzeba wyeliminować działanie mięśni stabilizatorów, antagonistów, synergistów (jeśli się da) oraz mięśni neutralizujących. Można to uzyskać przez dobieranie podczas badania takiego ułożenia kończyny, w którym wspomniane mięśnie nie działają bądź działają jak najmniej.

Drugim warunkiem oceny pracy danego mięśnia jest upewnienie się, czy nie natrafia on na jakieś przeszkody.