CCF20110103003

f|S.r;

Badanie narządu ruchu

tŚIC

2„ 'I~< —Ł.

Ąfi

-"j

' l

•« 5

-t * * *ł

^ &.,£ ł

•W*1

. -4 3*

ju*

■ &U.

♦ *1

TV ■«"*• -J

•V* * ¹

c*v

Statyka ciała jest wypadkową działania sił grawitacyjnych i antygrawitacyjnych.

Siłom ciężkości przeciwstawiają się siły czynne mm. tułowia i kończyn.

Poznanie tych czynników pozwala na rozpoznanie i zrozumienie odchyleń narządu ruchu.

stwierdza ślad skurczu mięśni dotkniętych niedowładem, np. poliomyelitis, i szuka potwierdzenia przez przyłożenie ręki dla wyczucia tego skurczu.

Zgrubienie tkankowe. We wszystkich patologicznych przypadkach zgrubień dotykiem oceniamy ich konsystencję, przesuwalność, wrażliwość. Ustalamy, jakie warstwy tkankowe są włączone w zgrubienie.

Szczególnie cenne jest badanie dotykiem zgrubień mało widocznych, np. guzków dłoni w chorobie Dupuytrena, w neurofibromatosis Recklinghausen, w przebiegu chorób gośćcowych itd.

W stawach powierzchownie położonych często można wykryć zgrubienie błony maziowej, a w kolanie zgrubienie nawet niedużego stopnia. Ocenę ułatwi porównanie z drugim kolanem, jeśli jest ono zdrowe.

Sposoby badania nagromadzenia się płynów patologicznych w tkankach lub w stawach (ropnie, krwiaki, wysięki itd.) nie odbiegają od tych, które są stosowane w chirurgii ogólnej.

Ocena topograficzna. W niektórych stanach patologicznych trudno ocenić sytuację topograficzną danej okolicy ciała. Odszukanie palcami występów kostnych znanych z anatomii może ułatwić orientację.

Tarcia tkankowe. Jeśli tarcia lub trzaski tkankowe nie są tak głośne, że można je słyszeć, badanie dotykiem jest jedynym sposobem ich wykrycia.

Wyczuwanie małych ruchów. Badanie mchów stawów odbywa się przeważnie pod kontrolą wzroku. Są jednak mchy niemal niedostrzegalne lub w ogóle niezauważalne, np. w stawie krzyżowo-biodrowym lub w miejscu złamania, gdy zrost jest opóźniony lub zachodzi podejrzenie tworzenia się stawu rzekomego itd. Tutaj badanie dotykiem może być wielce przydatne.

Podobnie ma się z oceną czynności mchowych mięśni. Scherb określał przez palpację udział poszczególnych mięśni w chodzie na chodniku mchomym. Dokonywał tego z niezwykłą precyzją. Dzisiaj czynność mięśni rejestruje się w laboratorium chodu.

6.4

Ocena zmian statyczno--dynamicznych

Czynniki statyczne i kinetyczne są nieodzownie związane z działaniem narządu mchu, a ujawniają się w szczególności w czynności stania i chodzenia człowieka.

Ryc. 6.1. Czworobok podparcia: a - punkt ciężkości ciała w pozycji dwunożnego stania pada w środek czworoboku podparcia; b - w jednonożnym staniu czworobok podparcia zawęża się do wielkości jednej stopy.

W symetrycznej pozycji stojącej środek ciężkości ciała, który u osobników dorosłych znajduje się na wysokości II kręgu krzyżowego, pada w środek czworoboku podparcia. Czworobok ten stanowi powierzchnia podłoża nakreślona przez linie łączące obie pięty z tyłu i końce palców obu stóp z przodu oraz brzegi boczne obu stóp (ryc. 6.1). Rzutowanie się środka ciężkości można prześledzić za pomocą pionu. W pozycji tej łatwo utrzymać równowagę bez dużego wydatku energetycznego, przez statyczne napięcie mięśni antygrawitacyjnych. Większość masy ciała dźwigają bierne elementy ciała, jak kościec i więzadła stawowe.

Statyka zmienia się wraz z pozycją ciała Punkt ciężkości przesuwa się względem czworoboku podparcia w miarę, jak pochylamy tułów do przodu, tyłu lub na boki. Jeśli punkt ten padnie poza obręb czworoboku podparcia, ciało traci równowagę i pada. Przeciwdziałać temu może rozszerzenie czworoboku podparcia, zwiększające stabilność stania (szersze rozstawienie stóp), lub wciągnięcie w grę innych grup mięśniowych (składowa kinetyczna). Trwałe zmiany w budowie ciała, jak np. brak jednej nogi, powodują trwałe zawężenie pola podparcia, wymagające zwiększonego napięcia mm. odwodzących udo. Z koniecznością tego typu stabilizacji miednicy w płaszczyźnie horyzontalnej mamy do czynienia w chodzie w czasie naprzemiennego obciążania jednej kończyny. Niedomoga mm. pośladkowych średniego i małego powoduje objaw Trendelen-butga i Ducherme’a. W wyrównanie zaburzeń statycz-no-kinetycznych ciała włączają się też mechanizmy kompensacyjne.