P1050202

11* Rozdział 8. Hermeneutyka radykalna Johna O. Caputo___

co najstarsza i, chciałoby się zarazem powiedzieć, najbardziej ameb* tuczna odmiana hermeneutyki zaprzątnięta bez reszty probłcaa metody i interpretacji pojętej normatywnie. Wszędzie tam. pb spotykamy się z określonymi regułami interpretacji (np. (radują pojętym kołem hermeneutycznym jako ruchem rozumienia od cafci.-do części i z powrotem), mamy do czynienia z hermeneutyk* trrfcau na⁷- Hermeneutyka filozoficzna z kolei (tu np. Wilhelm Dilthey.j:< broniący rozróżnienia na nauki przyrodnicze i humanistyczne*, a Hans-Georg Gadamer) zarzuca pytanie o metodę i reguły rozumni skupiając się raczej na problemie: jak w ogóle możliwe i czym jest m> rozumienie. Chodzi jej więc o ogólną teorię rozumienia / interpretacji Jak powiada Schołtz: •hermeneutyką filozoficzną- możemy nazw* taką teorię, która pyta o możliwość rozumienia i naukowego me prętówama ze względu na ustanawianie podstaw nauk humanistę nycta"*. I wreszcie filozofia hermę ne u tyczna. Ujmując rzecz lujopta skupia się ona na przekonaniu o interpretacyjnym obrazie świata, r: tylko lekceważy ustanowiony przez Diitheya podział nauk. ale poeta., normy nauki ustanowione przez światopogląd sejentystyczny. W mm ku z tym nie stroni od metafor, ale szczególnie ceni myślenie .p.-etyzujące". nic tylko zajmuje się tworami materialnie zobiektywizuj nymi (np. w piśmie}, ale podejmuje namysł o charakterze ontotopum i egzystencjalnym: bo tym. kto interpretuje, jest człowiek, któreś bycie-w-świecte polega właśnie, w pierwotnym sensie, na rozumieć-które poprzedza wszelką predykację i pojęcie.

Z kolei, w odniesieniu do tekstu, istnieje możliwość innej jen specyfikacji. Oto dzieje hermeneutyki myśleć można w kategoria mumia auaoris, iruentio operis i imentio lectoris¹⁰. Het iucikMŚ tradycyjna, od starożytności począwszy aż po moment przełomu alt pozytywistycznego, stawiała na autora jako ostateczną instancję ma ■ega rnarrrniz tekstu. Między innymi z tego powodu Platon M< piwni, bo nazbyt łatwo pozwalało się ono wydać na łup wieloznaczni i nicpaddwiiych kontroli odczytań. Dlatego autor Fajdrasa postulani

*    awmw.

. * ZMt. W DifeticT. Autom kwt bummycznr&r «• naukach lanaunrmrt. ptirŁ. W

i M a n in ni rńami^n oms mm.

tntfc tJ. Hm | fek

«Hl- Uabifla Bóo

*    n    nm..». n.

"mmmmmm rn-rmm, —itmm . Maamw. ner a oaw. >r« 1.1

by pismu przychodził z pomocą jego ojciec-autor". Metafora ojca wydaje się znamienna, jeśli wziąć pod uwagę hermeneutykę biblijną: tutorem Pisma Świętego, ważniejszym niż jego autorzy historyczni jest mu Bóg. Trudno nie dostrzegać więc szczególnego ciągu - Bóg-Ojciec--Autor - zapewniającego jedność, trwałość i obiektywność sensu. Jedną z głównych zdobyczy przełomu antypozytywistycznego było odrzucenie intencji autorskiej na rzecz intentio operis, intencji samego dzieła. Wiązało się to ze szczególnym pojmowaniem tekstu jako obiektywnej i skończonej, wyposażonej w ramy. całości. Jak powiada Maria R. Mayenowa: „«tekst» znaczy tyle co pewna całość informująca, przedmiot o charakterze znakowym zorganizowany w pewien sposób, mający swój początek i koniec i przekazujący informację skończoną z punktu widzenia jego nadawcy”¹². Z kolei Roland Barthcs podkreśla, że tradycyjne rozumienie pojęcia tekstu zakłada trwały i stabilny zapis oraz niepodważalność „litery”. Tekst jest więc depozytariuszem stabilnego sensu i chroni go przed upływem czasu¹³. W historii hermeneutyki podobne poglądy odnajdujemy u późnego Diitheya (któty jest już po lekturze Husserla) oraz u Hansa-Georga Gadamera, który prezentuje mm bardziej liberalną wersję tego tradycyjnego stanowiska. Zakłada on stabilność i obiektywność prawdy tekstu, która przyjmuje wszakże, poprzez następujące po sobie epoki, różne kostiumy, będące efektem Jnzji horyzontów” tekstu i czytelnika.

Przełom antypozytywistyczny praktycznie wyeliminował autora i dostrzegł rangę tekstu^{11 2}. Jednak dopiero radykalizacja tego poglądu - np. ogłoszenie przez Barthes'a „śmierci autora” i dostrzeżenie dynamicznej sensoproduktywności tekstu¹⁵, pantekstualności jako „ruchomej podstawy”, doprowadziło, paradoksalnie, do narodzin czytelnika i paninterpretacjonizmu. W tym miejscu zaczyna się filozofia

1

Zoh. Halon, Fajdms. u idem. Dialogi. Ł 2, przcŁ oaz tempami i atJnMamami ¹«ml * Winndll. Kęty IOW

¹¹ M. R Mnyeno ma. Tmatmaa tekom wr cudem. Poetyka mmaęaaaa ZagaJaem ternom Siani 2000. a. 346

^m Zub R. Bsrtbcc, Tomem tekstu, pnai A. Milnfci ar ■tnRamaMtMRlamMw watem patologia, I 4. ca. Z oprać. H. Markiem¹, Krakó¹ IMS

2

MdM PawoT Mmtnaatl mmmmmm, ta parami donnOma ornatem autora' nikło ■¹»■>» ęrm Tknmaaa Sicarnu BomM » IW ntć rob. A. ■■ ąlli. M.P Markomna. tmae Bn lami i Kr mteku Padrgcmik, Krakom 3006. 6 I3Z

" Zob. R Bardlca. Smeteed maum. pemet M. f MaikomsU, .Tikaly Omąm~ tw W I-I: WmmTmOm tetom.