psychologia motywacji w organizacji 1 page30 image29

//>-'/v/ a h* Aft*ck a h/ • /Nn unitu u a MorrwAcji oku a nucą i .*//

2.1. Zewnętrzne otoczenie organizacji

Zewnętrzne otoczenie organizacji stanowi uklail odniesienia, na podstawię którego pracownicy określają subiektywną wartość oddziaływań organika cyjnych w obszarze systemów motywowania, bardzo często tworząc syslem motywacyjny, zapomina się o tym, że organizacje nic funkcjonują w próżni i że nic są zamkniętą całością, która nie wchodzi w żadne interakcje z otoczeniem i innymi organizacjami. Jeśli przyjąć za prawdziwe t wierdzenie, ż.ę połowa aktywności człowieka jest zogniskowana wokół czynności zawo dowych, to trzeba zastanowić się, jak na tę aktywność wpływają elementy niezwiązane bezpośrednio z pracą. Katalog tych elementów jest całkowicie otwartym i nieograniczonym zbiorem wszelkich sytuacji i zjawisk występu. jących w otaczającym świecie. Warto omówić tu przede wszystkim zjawiska, które mają największy wpływ na odbiór i postrzeganie systemu motywacyjnego oraz jego skuteczności. Chodzi tu o grupę zjawisk, którą można określi,; mianem zewnętrznych oddziaływań ekonomiczno-społecznych.

Oddziaływania te są związane ze zjawiskami o charakterze makroekonomicznym. Znaczenie tych czynników dla indywidualnych wyborów człowieka zostało już dostrzeżone przez twórcę podstaw klasycznego systemu ekonomicznego Smitha', jeszcze przed wydaniem swojego fundamenta) nego dzieła z zakresu ekonomii, napisał książkę pod tytułem Teoria uczuć moralnych, w której między innymi wskazywał na istnienie bardzo silne go związku pomiędzy postrzeganiem własnego interesu materialnego jednostki a szerszą rzeczywistością ekonomiczną. Każda jednostka podejmuje pewne działania na podstawie oceny ich opłacalności, a tę można określić poprzez oszacowanie stopnia zaspokojenia własnych korzyści. Korzyści te nie są niczym innym jak relatywną oceną tego, co jednostka ma, oraz co może otrzymać od otoczenia, aby zaspokoić swoje potrzeby, jak więc wi dać, możliwość zaspokojenia własnych potrzeb jest w tej sytuacji wypadkową dwóch elementów: zasobów finansowych i społecznych otrzymywanych dzięki pracy i tego, na co można je wymienić. Pisząc o ekonomicznym oddziaływaniu, które wpływa na system motywacyjny funkcjonujący w organizacji, warto zacytować Robbinsa, który zaproponował bardzo użyteczną z punktu widzenia naszych rozważań definicję: „ekonomia jest nauką, która zajmuje się badaniem ludzkiego zachowania rozumianego jako stosunek między określonymi celami i ograniczonymi środkami, które mają alterna- ¹

lywnc zastosowania’’². Definicja ta w dosyć precyzyjny sposób wskazuje na istnienie pewnej siatki powiązań pomiędzy aktywnością jednostki a tym, jak wygląda atrakcyjność ekonomiczna dostępnych dóbr. Brawdopodobień siwo podjęcia działań zmierzających do osiągnięcia określonego celu jest tym większe, im bardziej rośnie liczba możliwych alternatywnych korzyści wynikających z szansy na otrzymanie jakiegoś dobra. Wartość tych dóbr jest określana przez ich ilość i dostępność w otoczeniu. Współcześni ekonomiści zdają się akceptować bez specjalnych zastrzeżeń wpływ makroekonomii na działania jednostki i związek między procesami ekonomicznymi w ścisłym znaczeniu a psychologicznymi uwarunkowaniami funkcjonowania jednostek. Ekonomiczno-psychologiczne interakcje są badane w wielu krajach już od końca lat 60. ubiegłego wieku. Badania te dotyczą najczęściej poziomu satysfakcji i prowadzone są one zarówno wśród pracowników, jak i wśród osób podejmujących decyzje strategiczne w przedsiębiorstwach. Znaczenie tego typu działań podkreślał w swoich pracach Warneryd³, który to uznał właśnie takie analizy za jedną z trzech głównych funkcji psychologii ekonomicznej. Analizując zaproponowane przez niego rozwiązania, można dostrzec istnienie wyraźnego wpływu sytuacji makroekonomicznej na decyzje podejmowane przez jednostki w swych codziennych wyborach. U podstaw istnienia związku pomiędzy ekonomią a indywidualnymi wyborami leży założenie racjonalności zachowań jednostek. Założenie to jest rozwijane w ekonomii jako teoria decyzji i można je opisać jako dążenie do maksymalizacji własnych korzyści. Maksymalizacja korzyści jest możliwa głównie wtedy, gdy spełnione są następujące warunki⁴:

• warunek spójności - jednostka jest w stanie zróżnicować, które dobra są przez nią bardziej pożądane w obecnej sytuacji, a które mniej;

• warunek zachłanności - jednostka, mając wybór pomiędzy dwoma identycznymi możliwościami, wybierze zawsze tę, która zostanie wzbogacona o jakiś dodatkowy element;

• warunek przechodniości - jednostka ma swoją skalę preferencji pewnych dóbr, jeśli pierwsze /. nich jest bardziej pożądane niż drugie, a drugie bardziej niż trzecie, to pierwsze powinno być bardziej pożądane niż trzecie.

Smith A. (1989). Teoria uczuć moralnych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Groetiewegcn P.D. (2002). lughleenth-ccnliiry econęmics: Turgot, Beccnrin and Smith and their coiilempornries. l.ondon: Routledge.

' Warneryd K.E. (2004). Psychologia i ekonomia, (w:) Psychologia ekonomiczna, pod redakcją 1. Tyszki. Gdańsk: GWP.

l.ea S.E.G., Tarpy R.M., Webley P. (1987). The indt'vidttal in lite economy.Cambridge: Cambridge Universily Press.