250

250 Rozdziaf 20. Osobowość

2. Tak więc podczas gdy inni teoretycy neofreudowscy skłaniali się do traktowania osobowości jako rozwijającej się „od wewnątrz”, Sullivan akcentował to, że rozwija się ona także pod wpływem źródeł zewnętrznych.

E.    Teoria psychoanalityczna Karen Horney

1.    Karen Horney sądziła, że podstawowe znaczenie dla rozwoju osobowości mają raczej czynniki kulturowe aniżeli biologiczne.

2.    Podstawowym pojęciem w teorii Horney jest lęk podstawowy, oznaczający poczucie izolacji i bezradności człowieka w świecie, spostrzeganym - wskutek rywalizacji panującej we współczesnej kulturze -jako potencjalnie wrogi.

3.    Horney uważała, że człowiek może opanować lęk, ujawniając pozytywne uczucia i podporządkowanie kierujące go ku innym ludziom, dążąc do mocy, prestiżu i władzy, co kieruje go przeciwko innym, lub całkowicie wycofując się z kontaktów z ludźmi.

F.    Humanistyczna psychoanaliza Eryka Fromma

1.    Eryk Fromm twierdził, że ludzie często boją się myśli o wolności i na różne sposoby szukają ucieczki od niej.

2.    Za pośrednictwem autorytaryzmu ludzie pozbywają się wolności w zamian za stopienie się z autorytetem, obdarzonym siłą, jakiej im - ich własnym zdaniem - brakuje. Za pośrednictwem destrukcyjności mogą zwalczać swój lęk, niszcząc ludzi, od których czują się odizolowani. Za pośrednictwem konformizmu rezygnują ze swojej indywidualności, by stać się podobnymi do innych.

G.    Teoria relacji z obiektem

1.    Zgodnie z teorią relacji z obiektem instynktowa energia zostaje zaangażowana w określone obiekty, które są umysłowymi reprezentacjami innych ludzi, takich jak matka.

2.    Zgodnie z tą teorią zaangażowanie w związek z innymi ludźmi jest czymś więcej niż tylko znalezieniem ujścia dla instynktów. Niektóre z tych relacji budują strukturę ja. Ludzie, którzy mieli satysfakcjonujące relacje z obiektem, są na ogół bardziej stabilni emocjonalnie. W przypadku osób pozbawionych takich relacji istnieje ryzyko zaburzeń psychicznych.

20.4. DIAGNOZA PSYCHODYNAMICZNA

A. Podstawy teoretyczne diagnozy psychodynamicznej wywodzą się z psychodynamicznych teorii osobowości. Niektóre z używanych w tej diagnozie testów nazywane są testami projekcyjnymi, ponieważ skłaniają one badanego, by rzutował („projektował”) na udzielane odpowiedzi swoje nieświadome lub przedświadome konflikty i cechy osobowości.

1.    Test Plam Atramentowych Rorschacha, stworzony przez Hermana Rorschacha w 1921 roku, polega na pokazywaniu badanym 10 symetrycznych plam, z których każda wydrukowana jest na oddzielnej karcie. W jednych pięciu plamach wykorzystano czerń, biel i odcienie szarości, drugie pięć to plamy barwne. Badanych prosi się o opisywanie tego, co dostrzegają w tych plamach. Ponieważ żadna z nich nie przedstawia niczego konkretnego, odpowiedzi traktuje się jako wskaźniki właściwości psychicznych badanej osoby.

2.    Test Apercepcji Tematycznej (TAT), stworzony przez Henry’ego Murraya, składa się z zestawu obrazków przedstawiających różne sceny; badanego prosi się, by powiedział, co dzieje się na obrazku, co doprowadziło do tego wydarzenia i co się stanie. Przy ocenie bierze się pod uwagę postać bohatera opowiadania, motywy, działania i uczucia tej osoby, siły w jej otoczeniu, jakie nią kierują, charakter zakończenia, typ bodźców środowiskowych oddziałujących na występujących w opowiadaniu ludzi oraz zainteresowania i zapatrywania, jakie się w nim ujawniają.