38 39 (27)

38 Marta Olcoń-Kubicka

2. Kulturowa wizja macierzyństwa

Zagadnienia związane z ciążą i rodzeniem dzieci, dotychczas kojarzone ze sferą prywatną, obecnie przekształcają się w kwestię publiczną. Wszelkie tematy związane z konsekwencjami rodzicielstwa szczegółowo omawiają pisma dla kobiet. W artykułach bardzo często pojawiają się takie pojęcia, jak: „świadome rodzicielstwo”, „nowy ojciec”, „nowoczesna matka”. Realizowane są również kampanie uświadamiające wagę rodzicielstwa, podkreślające przede wszystkim konieczność nawiązywania głębokich relacji z dzieckiem. Przykładem może być program „Być rodzicem”, realizowany przez Fundację Komunikacji Społecznej od 2006 roku. W ujęciu autorów misja tego programu brzmi następująco: „Program ‘Być rodzicem’ dla przyszłych i obecnych rodziców, opiekunów i ich sprzymierzeńców jest źródłem inspiracji oraz zachęty do poszukiwania i odkrywania drogi do bycia mądrym i świadomym rodzicem poprzez budowanie zdrowej komunikacji z dziećmi i prawdziwego kontaktu”¹.

2.1. Moda na macierzyństwo

Wyniki projektu badawczego „Mamizm”, wskazują iż w opinii badanych kobiet istnieje coś takiego, jak „moda na macierzyństwo”². Przejawia się ona w większej świadomości macierzyństwa wśród kobiet. Na rynku dostępna jest cała gama poradników oraz kolorowych gazet przeznaczonych dla kobiet planujących macierzyństwo, wydawnictw, które proponują różne opcje bycia matką. Ponadto w mediach, radiu i telewizji emitowane są programy poświęcone pielęgnacji niemowląt i wychowywaniu dzieci, do studia zapraszani są eksperci dyskutujący o nowych odkryciach, proponujący alternatywne sposoby postępowania z dziećmi.

Poza programami eksperckimi, w mediach pojawiają się matki opowiadające o własnych przeżyciach i doświadczeniach. Najczęściej są to kobiety znane z okładek kolorowych czasopism, gwiazdy telewizyjne, filmowe i muzyczne. W przekonaniu badanych, w mediach coraz częściej dyskutuje się o tym, co to znaczy być matką, kwestie macierzyństwa pojawiają się w rozmowach nie tylko w kontekście prawa, czy praktycznych wskazówek, lecz również stylu życia. Bycie mamą staje się „modne”, w czasopismach dla kobiet prezentowane są sesje zdjęciowe znanych kobiet w ciąży lub z małymi dziećmi, przedstawiana jest również moda ciążowa. Wśród mieszkanek niniejszych miast trend jest postrzegany jako domena ludzi przede wszystkim dobrze sytuowanych oraz osób ze sfer „gwiazdorskich”: Bycie mamąjest modne w tych sferach aktorskich i gwiazdach, a nie w takich normalnych domach, bo aktorki sobie robią zdjęcia z brzuchami [wszystkie cytaty zaznaczone kursywą pochodzą z badań realizowanych w ramach projektu „Mamizm”].

Drugim przejawem mody na bycie mamą jest, paradoksalnie, mniejsza liczba posiadanych dzieci oraz decydowanie się na nie w coraz późniejszym wieku. Kobiety wskazują, że dziecko staje się „dobrem rzadkim”, a przez to bardziej zauważanym i cenionym. Poczucie posiadania „rzadkiego dobra” wynika, zdaniem badanych matek, z dwóch czynników: finansowego i zdrowotnego. Jeżeli ktoś zdecydował się na dziecko, to oznacza, że jego sytuacja finansowa mu na to pozwala, ponieważ obecnie dziecko wymaga znacznie większych niż kiedyś nakładów finansowych. Po osiągnięciu odpowiedniego pułapu (praca, dom, samochód), przychodzi decyzja o dziecku. Kobiety, mieszkające zarówno w małych, jak i w dużych miastach, podkreślają finansowe uwarunkowania dumy z posiadania dziecka. W oczach mieszkanek dużych miast duma z bycia matką wynika dodatkowo z długich starań o dziecko. Często bywa tak, że mimo starań dziecko nie pojawia się i konieczne jest podjęcie leczenia. W sytuacji, gdy para przez dłuższy czas boryka się z problemem niepłodności, poczęcie oraz narodziny dziecka są powodem do podwójnej radości oraz dumy: Zawsze jest tak, jak dziecko jest wyczekiwane, inaczej rodzice podchodzą do wychowania, opieki, niż do takiego dziecka, które było „zrobione”, ja na dziecko czekałam 1,5 roku, jest wydmuchane, wychuchane, cały świat się wokół niego kręci. Poczucie dumy z bycia w ciąży lub bycia matką wynika z tego, że dziecko stanowi „wartość dodaną” w życiu kobiety, nawet tej odnoszącej spektakularne sukcesy zawodowe. Po skończeniu studiów, znalezieniu dobrej pracy, zawarciu małżeństwa i uzyskaniu zabezpieczenia finansowego, macierzyństwo staje się kolejnym obszarem, w którym kobieta może się zrealizować.

1

   http://www.bycrodzicem.pl/index.php7icN6 (data dostępu: 8 listopada 2008).

2

   Projekt badawczy „Mamizm”, został zrealizowany przez agencję badawczą4p research mix w sierpniu i wrześniu 2005. Badanie zostało przeprowadzone za pomocą techniki FGI (Focus Group Interview), czyli zogniskowanego wywiadu grupowego wśród kobiet posiadających minimum jedno dziecko. Badanie miało na celu poznanie nowych trendów w macierzyństwie oraz sprawdzenie, w jakim stopniu firmy produkujące artykuły dla matek i dzieci odpowiadają na potrzeby konsumenckie kobiet. Wyniki badania zostały przedstawione na VI Kongresie Badaczy Rynku i Opinii (Warszawa, 20-21 października 2005). Więcej informacj i na temat projektu można znaleźć na stronie internetowej PTBRiO http://www.ptbrio.pl/kongresVI/index.php?i=program (data dostępu 16 sierpnia 2006).