48 49 (26)

48 Marta Olcoń-Kubicka

o tygodniu ciąży umożliwia innym forumowiczkom dokonywanie porównań oraz śledzenie zmian somatycznych. W przypadku tych forów rówieśniczych, które funkcjonują nadal po terminie wyznaczonym przez datę porodu, na stronie głównej znajdują się linki do wątków opisujących porody, zatytułowane najczęściej: „Relacje z porodów” lub „Urodziłam”.

Fakt, iż wspólnoty projektowe zorientowane są na pomyślną realizację projektu, nie oznacza jednak, że główną ich funkcją jest sucha wymiana informacji. Przeciwnie, wzajemne dzielenie się informacjami służy zbudowaniu korpusu problemów, nad którymi można się zastanawiać, jednak ich zdiagno-zowanie wymaga od forumowiczek przede wszystkim podzielenia się osobistymi przeżyciami. Użytkowniczki danego forum zachęcają się wzajemnie do opowiadania swoich historii, do tworzenia narracji podejmujących dany problem. Informacja, tak bardzo ceniona w uspołecznieniu sieciowym (zob. Wittel, 2001), ustępuje pola narracji, ponieważ to właśnie dzięki niej możliwe jest konstruowanie tożsamości matki oraz ekspresja macierzyństwa.

Tożsamość matki, stająca przed kobietą jako zadanie do zrealizowania, uzyskuje swe potwierdzenie, gdy zostaje publicznie rozpoznana. Dlatego też w procesie konstruowania tożsamości matki kluczową rolę odgrywa komunikacja. Kobiety wypowiadające się na macierzyńskich forach serwisu gazeta.pl odczuwają potrzebę ekspresji własnych przeżyć, dokonują eksterioryzacj i swojego doświadczenia. Kulturowa konieczność tworzenia tożsamości na własną rękę wymaga bowiem publiczności. To właśnie obecność innych kobiet sprawia, że kobieta rozpoznaje siebie jako matkę.

Siłą forum internetowego jest to, iż umożliwia ono kobiecie nieograniczoną wręcz ekspresję doświadczeń macierzyńskich, wyrażenie swoich nadziei związanych z byciem matką, a także obaw i rozterek. Narracja matki powstaje poprzez ekspresję swojego doświadczenia oraz uczestnictwo w dyskursie macierzyńskim, a obecność innych kobiet stanowi dla niej konieczne tło oraz źródło informacji zwrotnej. Tym samym, forum internetowe wydaje się być wymarzoną areną do konstruowania tożsamości matki.

Narracje te nasycone są emocjonalnymi opisami stanów ducha. Atmosfera podzielanej intymności na forum sprawia, że pojawia się wręcz społeczne oczekiwanie, aby każda forumowiczka ujawniła swoje uczucia. Stworzenie osobistej, intymnej oraz nacechowanej emocjonalnością narracji jest dowodem na zaangażowanie się w życie wspólnoty projektowej. Kobieta wyraża w ten sposób chęć przyczynienia się do rozwiązania problemu stanowiącego przedmiot istnienia grupy. Macierzyńskie wspólnoty projektowe są zatem współ-notami ekspresyjnymi: nie tylko umożliwiają opowiedzenie osobistej historii, lecz przede wszystkim nastawione są na manifestację przeżyć.

Wspólnoty projektowe oparte są na poczuciu swojskości, wynikającym z podzielania tej samej sytuacji życiowej. Kobiety łączy przeświadczenie, że wspólne doświadczenie jest motorem zawiązania pewnego rodzaju grupy wsparcia: My-matki wcześniaków powinnyśmy się trzymać razem. Jednocześnie poczucie swojskości wytwarza podział na „my” i „oni”, gdzie „my” będzie oznaczać kobiety, które mają za sobą podobne przeżycia, a „oni”, to osoby, które są niezaangażowane w dany problem, i tym samym nie mają odpowiednich kompetencji, by wczuć się w sytuację. Czy ktoś, kto nie ronił jest w stanie nas zrozumieć - pyta jedna z uczestniczek forum Trudna ciąża. Często określenie „oni”, a właściwie „one”, odwołuje się nie tylko do osób z otoczenia matki, lecz również do innych kobiet spotykanych na forum e-Dziecko, funkcjonujących w ramach innej grupy, reprezentującej odmienną sytuację życiową.

Nawiązując do konceptu uspołecznienia przez relacje z przedmiotami, zaproponowanego przez Karen Knorr-Cetina (1997), można powiedzieć, że uspołecznienie matek i przyszłych matek dokonuje się poprzez ich obcowanie z przedmiotem, jakim jest idea macierzyństwa⁹. Kobieta rozmyślając nad projektem „ciąża” lub projektem „dziecko”, stale go dopracowuje i przekształca. W relacji z ideą macierzyństwa, dzięki projekcji/identyfikacji następuje kon-slruowanie jednostkowej tożsamości. Jednocześnie w przestrzeni internetowej następuje dalszy proces integracji, tym razem już szerszej grupy matek, które również zainteresowane są realizacją projektu „macierzyństwo”. Następuje integracja przez obiekt „macierzyństwo”, relacje między forumowiczkami są zapośredniczone przez zajmowanie się wspólnym konceptem. To właśnie wizja „udane macierzyństwo” jest tym elementem, który tworzy internetowe wspólnoty macierzyńskie, spaja je oraz pozwala osiągnąć uspołecznienie.

Nagromadzenie w jednym miejscu licznych indywidualnych narracji sprawia, że w trakcie dyskusji toczonych przy okazji różnych wątków tematycznych powstaje „korpus dokumentów”, obrazujących różne aspekty macierzyństwa. Zebrany w ten sposób materiał poddawany jest refleksji i wielokrotnej analizie, co owocuje wyłonieniem się „problemu”. Kobiety nie odnotowały wcześniej jego istnienia, ponieważ nie uświadamiały sobie, że istnieje on w bardziej konkretnej postaci. Dopiero dyskurs toczony w przestrzeni internetowej nadaje mu określony kształt, sprawia, że zaczyna on istnieć. Początkowo po-

¹¹ W ujęciu Knorr-Cetiny przedmiotem może być również idea.