3

128

Urszula Sobczyszyn

Czynniki utrudniające społeczną readaptację skażonych...

129

osłabia aktywność fizyczną i psychiczną, wiarą religijną poczucie wartości czasu i punktualności oraz zmienia posiadaną hierarchię wartości (Tomaszewski 1938). Z drugiej strony również niekorzystne i destruktywne środowisko w miejscu pracy może być źródłem neualywnych wzorów moralnych i obycźa- ' jowycli, przykładem dezorganizacji, braku nlanowania. miejscem tworzenia się ~swoistej podkulimy. Kłopoty w pracy powodują wiele dolegliwości fizycznych “fj ' i emocjonalnych. Niewłaściwa jej organizacja może narażać na utratę zdrowia : lub życia, sprzyjać utrwalaniu niewłaściwego stosunku do współpracowników i do mienia społecznego, deprawować, zniechęcać i zachęcać do marnotrastwa czy kradzieży (I lolyst 1999, s. 883-884)

Występujące w społeczeństwie nierówności ekonomiczne mona także utrudniać przystosowanie się do życia na wolności byłym skazanym, a co więcej - mogą przyczyniać się tło ponownego wchodzenia przez nich na drogę przestępczości, Bezrobocie, ubóstwo, brak wykształcenia są charakterystyczną triadą generującą -jf

wejśctew kolemc konllikty z pra wcm~( Wilson. L.mcohr 1992. s. l IO~n7iT---

lakżeniass media odgrywają znaczącą rolę, szczególnie wobec skazanych ’^:jż; młodocianych, których rozwój osobowości uległ procesowi wadliwej socjaliza- Ą cji. Ihrycntnwauc w śrmlkach masowego przekazu treści, lansowane w nich wartości hedonistyczne, przedsIawianTTiegalywnc wżorce osobowe, a także j'; rozpowszechniane techniki przestępcze tylko utwierdzała i zachcćaiamłodych :■ przestępców do powielania takich zachowań i życia wedhTg~prezenT^^ wartości. W związku z tym oddziaływania resocjalizacyjne i readaptacyjne przynoszą często niskie efekty względem nich (Holyst 1999, s. 837).

Kolejnym istotnym elementem jest.Unik wsparcia osób bliskich. /wlns/-czą rodziny. Jest ona instytucją która może vv"sposób eTektywny oddziaływać i’ na proces readaptacji skazanych - może, o ile jest to rodzina zdrowa. W obecnej % dobie można zauważyć poważny loyzys i palologizację lej podstawowej komór-

empatii i niskich umiejętnościach podtrzymywania wymiany komunikatów (Ra " dochoński 2000, s. 199-201). Rodzina dysfunkcjonalna nic potrafi zapewnić , • powracającemu do życia na wolności swojemu członkowi takich potrzeb jak emocjonalnej więzi, miłości, bezpieczeństwa, szacunku, przynależności, akceptacji, opieki, potrzeby wyrażania i okazywania własnych uczuć, odpowiedzialności. Nie będzie wspierała go w budowaniu nadszarpniętego w czasie izolacji więziennej poczucia własnej wartości i sprawczości w działaniu oraz nic będzie pomagała mu w dążeniu do osiągnięcia wyznaczonych celów. Warto rÓwnu/ podkreślić, że nic wszystkie rodziny osób odbywających karę pozbawienia wol-

ności noszą znamiona patologii. Wicie z nich jest wydolnych wychowawczo, ale jej członkowie nic wyobrażają sobie wspólnego ponownego' życia z bliskim, który znalazł sic w zakładzie karnym. Dotyczy to przede wszystkim sk.i/ltnych za przestępstwa przeciwko rodzinie np. z art. 207 kodeksu karnego, czyli za znęcanie się fizyczne luli psychiczne (Kodeks karny 1997). Innąjcsl także sytn acja, kiedy były skazany nic posiada własnej rodziny i wychowywał się w wa-¹ •. "ruńkacfT instytucjonalnych z powodu naluialnego sieroctwa, t acy osadzeni, którzy z różnych powodów nic znajdą wsparcia wśród najbliższych, zmuszeni są ! do zwracania się o pomoc ofcrowanąim przez podmuuy państwowe.

UrnU oił|inwiediiiei~sicei wspardii także utmdnia byłemu więźniowi przy-^tnYnwnmT-Tii^onoww-Tr warunków fuiikcionowaińa.^Trudiiości w iei stworze-j.niu wynikają głównie z braku zaufania do określonych kontaktów międzyludzcy- łocłT. Motywacja do inicjowania relacji bazujących na zaufaniu jest szczególnie niska w sytuacji, gdy osoba doświadczyła w przeszłości, że ryzyko inwestycji p; 'własnych zasobów okazało się za duże ze względu na małą wiarygodność part-{ nem (Gautśchi 2Ó0Ó, s. 132-133). W zwązkuźlym niski poziom wzajemnego zaufania między byłym więźniem a członkami konwencjonalnych grup społecznych prowadzi do tego, że jednostka uprzednio karana wycofuje się w kontak-

#6?

Ąc\:

ki społecznej, Do głównych przyczyn jej r i y s 1 u n kej o n aTiioscfTia I czy zaliczyć m.in. ‘uzależnienia, choroby psychiczne, występowanie .przemocy, przestępczości, separacje, rozwody, zmiany w jej strukturze (rodziny niepełne), związki konku- ‘^: benckie, ubóstwo i bezrobocie. Rodzina naznaczona jakąkolwiek formą patolo- , gii nie jest w stanie spełniać swoich głównych funkcji oraz zapewniać podstaT";|| ^ÓwyjdTpótrzeb ić7~'poszczególnych członków, zwlas7ćz.a rozpoczynająćyćlT jjonowne życie w warunkach wolnościowych. Uo pierwszoplanowych funkcji' rodziny należą: funkcja prokreacyjna, ekonomiczna, opiekuńcza, socjalizacyjna, stratyfikacyjna, integracyjna, małżeńska, rodzicielska, braterska (Adamski 1984, s. 80). Występowanie w rodzinie dewiacji powoduje, że mają one niski poziom wewnętrznej spójności, cechują się niskimi zdolnościami adaptacyjnymi i trudnościami w rozwiązywaniu problemów. Komunikacja w takich rodzinach polega na występowaniu niezrozumiałych i wewnętrznie sprzecznych komunikatów, dyskwalifikowaniu informacji otrzymywanych od partnera interakcji, braku

m

Ś1"

.

tów interpersonalnych i nie korzysta ze społecznycli zasobów wspierających .. .^; takich jak pomoc-emocjonalna, materialna, poznawczo-inslrumentalna, ducho-

wa, podtrzymująca nadzieję i samoocenę (Sęk 2005, s. 253) - przede wszystkim w obawie przed kolejnym niepowodzeniem (Niewiadomska 2007, s. 294).

Kolejnym czynnikiem jest zbyt mała liczba ośrodków interwencji kryzysowej. Istnieją one głównie w'dużychagTome!acja3g aprzeciez^SSźam poclio-dźą nie tylko z wielkich ośrodków miejskich, ale również z małych miast i wsi.

W nich to szczeglnic brakuje fachowej pomocy, której ezęsTó potrzebują osoby : opuszczające zakład karny: pomocy psychologicznej, medycznej, socjalnej czy ’|i,Y prawnej. Opieka ta ma duże znaczenie w przywracaniu równowagi psychicznej,' \ redukcji symptomów doświadczenia kryzysowego i zapobieganiu dalszej dezor-ĆP ganizacji funkcjonowania (Badura-Madej 1999, s. 27).

ii

.{•ty! i

Byli skazani, którzy nie znajdą wsparcia ani w rodzinie, ani nie zdecydują się na pomoc oferowaną przez różne instytucje państwowe, wybierają dcsti uk -

m