41 (418)

41

sztą najlepszymi - zarówno finansowymi, jak i organizacyjnymi - środkami do realizacji tego zadania. W ich kręgach wydawane były francuskojęzyczne pisma „Le Polonais” (1833-36) oraz „La Pologne Historique, Litteraire, Monumentale et Pittoresąue” (1835-36, redagowane przez Leonarda Chodźko, filaretę, adiutanta generała Lafayette’a podczas rewolucji lipcowej). Jednym z atrakcyjniejszych poloniców był album La rieille Pologne, zawierający tłumaczenia i parafrazy Śpiewów historycznych Niemcewicza pióra m.in. Dumasa, Nervala, Gautiera. Znaczne zasługi dla propagowania kultury polskiej położył również eks-powstaniec i poeta Krystian Ostrowski (1811-82), publicysta dobrze osadzony w paryskich kołach intelektualnych, jeden z fundatorów Muzeum Narodowego Polskiego w^t Rapperswilu, tłumacz i komentator dziel Mickiewicza. Nazwisko Mickiewicza zresztą szybko stało się swojego rodzaju emblematem kultury polskiego uchodźstwa, do czego przyczynił się m.in. Szkic

0    dramacie fantastycznym George Sand - dość powierzchowny i kontrowersyjny, lecz opublikowany w prestiżowym piśmie „Revue de Deux Mondes” - w którym dzieła Mickiewicza zostały zestawione z tekstami Byrona i Goethego. Ale twórczości wieszczów - także emigracyjnej - poświęcono w tym tomie osobne szkice.

Szkoła polska w Batignolles, litografia z XIX w.

Skutecznym ambasadorem polskości, acz w środowisku prowincjonalnym, był także Konstanty Gaszyński, działający aktywnie w Prowansji, redaktor ważnej lokalnie gazety „Le Memoriał d’Aix”. Zaangażowany w^r równej mierze w sprawy polskie, co regionalne francuskie, był jednym z współtwórców XIX-wiecznego zainteresowania Prowansją (jako autor zbioru Nord et Midi, 1839). Był zresztą rówmież tłumaczem, m.in. autorem francuskich przekładów Anhellego Słowackiego i Przedświtu Krasińskiego, gawę-dopisarzem, a także twórcą dowcipnej i ostrej w wymowie, ogłoszonej anonimowo w Paryżu powiastki Pan Dezydery Boczko i sługa jego Pafnucy (1846), w której w osobie głównego bohatera, szlachcica

1    byłego powstańca wykpił typowe ograniczenia „przeciętnego” polskiego emigranta.

Wielką Emigrację tworzyła nie tylko fala uchodźców przybywających do Francji bezpośrednio po powstaniu; stale przybywali z ziem polskich kolejni rodacy, emigrujący na Zachód, gdy ich sytuacja w^r kraju stawiała się zbyt niebezpieczna.

Jednym z nich był Lu-