44 (328)

RELIGIE CZARNEJ AFRYKI ©WydawnictwoWAM. Kraków 2005

AFRYKA - RÓŻNORODNOŚCI JEDNOŚĆ

względu na obecne w afrykańskich językach zrytmizo-wanie i zależność znaczenia od wysokości tonu, jest dokładnym odpowiednikiem mowy, wyposażonej w rytm, czyli sakralnego języka. W Afryce dobosz był tym samym osobą przekazującą święte przekazy od przodków i duchów, dlatego np. w językach Akan nazywa się go boskim doboszem lub bębniarzem Stwórcy.

Jednym z głównych przejawów działania mocy sakralnej jest nawiedzenie (ze względu na ambiwalentny charakter zjawiska specjaliści unikają używania pejoratywnego terminu „opętanie”) ludzi lub należącej do nich własności przez moc w postaci ducha. Popularność nawiedzeń w Afryce wynika z głęboko osobistych relacji wiernych z sacrum i nie znika nawet pod wpływem islamu czy chrześcijaństwa, negatywnie waloryzujących doświadczenia tego typu. W krajach opanowanych przez islam widać to szczególnie wyraźnie, kulty opętujących duchów, takie jak zar w Etiopii, bon u Hausa w północnej Nigerii czy mingis w Somalii, wskazują na przedislamski potencjał kulturowy, a zarazem na próbę dostosowania się afrykańskich idei do muzułmańskiej hierarchii społecznej. Ich odpowiednikami po stronie schrystianizowanej są afrochrześcijań-skie religie Ameryki, oparte na instytucjonalizacji stanów posesyjnych. Obrzędowość afrykańską można uznać za sprzyjającą intensywnym doświadczeniom religijnym, choć rzadko wykorzystuje się tu roślinne środki psychoaktywne. W zrytmizowanych tańcach do wtóru bębnów tkwią silne tendencje do pobudzenia całości społeczności na wzór kamłań szamańskich. Siegfried Nadel wykazał istnienie szamanizmu sensu stricto u miesz-