69 (171)

RELIGIE CZARNEJ AFRYKI ©WydawnictwoWAM. Kraków 2005

BÓSTWA AFRYKAŃSKIE

dów Bantu, a także barana i byka w Sudanie, oraz poli-demonizm, w którym różnorodne duchy przyrody i wywodzące się od zmarłych (przodkowie) zostają ułożone w pewnej hierarchii, a praprzodek, postać założyciela, zyskuje konotację Istoty Najwyższej.

Obecnie trudno zgodzić się na takie próby rekonstruowania ewolucji afrykańskich systemów religijnych. Obecność zwierząt w wierzeniach religijnych nie oznacza totemizmu, politeizm nie jest etapem rozwoju reli-gii, lecz pewną tendencją przedstawiania hierarchii sil kosmicznych. Tym niemniej wydzielanie w Afryce społeczności, w których dominuje kult przodków (Afryka Wschodnia i Południowa), i takich, które mają uporządkowane panteony sił sakralnych obejmujące przejawy kosmosu (Afryka Zachodnia), ma pewne podstawy w rzeczywistości. „Badacze tradycyjnych religii afrykańskich niejednokrotnie wskazywali na zależności między kultem przodków a wiarą w bóstwa. Podkreślali oni, że te ludy, które wyznają liczne bóstwa uosabiające zjawiska natury, małą wagę przywiązują do kultu duchów pochodzenia ludzkiego. Za potwierdzenie tego spostrzeżenia uważali sytuację w Afryce Zachodniej. W Afryce Wschodniej i Południowej natomiast, gdzie dominuje kult przodków-, bóstwom nie poświęca się tak wiele uw^ragi i tylko wyjątkowa wyobraźnia ludzka pow ołuje je do istnienia. Nic wypowiadając się na temat prawdziwości tej hipotezy, można dodać, iż rzeczywiście ludy wyznające liczne bóstwa należą do rzadkości”³⁶.

^lf' S. Pi łasze wicz. Bogowie i bóstwa Czarnej Afryki. ..Przegląd Religioznawczy" 1992. nr l.s. 64.