80 (145)

RELIGIE CZARNEJ AFRYKI ©WydawnictwoWAM. Kraków 2005

SYSTEMY RELIGIJNE LUDÓW ZBIERACZO-LOWIECKICII

budzenia ładunku sakralnej mocy n/mn w żołądku tak, by wybuchła w głowach. Aby zaznaczyć związek z antylopami, tancerzom robi się nacięcia na czole imitujące rogi bądź tatuuje. Przejście do mistycznego stanu wizyjnego oznacza zarazem przemianę w antylopę. Buszmc-ni dostrzegają między umierającą upolowaną antylopą a człowiekiem w transie podobieństwa, takie jak: drgawki, obfity pot, krew lecącą z nozdrzy, chwianie się, pochylanie ciała na ziemi i zniżanie głowy, jeżenie włosów i utratę przytomności. Aby uwidocznić przemianę w Stary Lud, tancerzom niekiedy przywiązuje się rogi antylopy do czół. Innymi słowy, każdy myśliwy zabijając antylopę wciela się w rolę mitycznego stwórcy /Kag-gena, identyfikującego się z własnym stworzeniem, co odtwarza powtórnie w czasie makoma. Dlatego ludzie z głowami antylop lub ludzie przeistaczający się w antylopy są częstym motywem rysunków buszmeńskich.

Celem obrzędów Buszmenów jest nie tylko powrót do czasu, kiedy ludzie i zwierzęta byli jednością, ale i uzdrawianie społeczności z wszelkich niedostatków (zob. niżej - szamanizm Buszmenów, s. 87-89), a przede wszystkim wyrównanie ubytków w trzebionym zwierzo-stanie przez ofiarę z ludzkiej mocy, ucieleśnionej w krwi. O myśleniu w kategoriach związku z niszą ekologiczną świadczy doskonale powtarzający się następujący motyw mityczny: jedna z postaci z rodziny /Kaggcna: Kwammanga, Ichneumon itp. zwraca się w potrzebie do jakiegoś zwierzęcia: myszy, strusia itp., prosząc o j e d-n o jej młode, które następnie zjada, by uratować się od głodu. Natomiast głodny /Kaggen usiłuje wykorzystać maksymalnie takie zwierzę, oszukując je podbiera ko-