88 (113)

RELIGIE CZARNEJ AFRYKI ©WydawnictwoWAM. Kraków 2005

SYSTEMY RELIGIJNE LUDÓW ZBIERACZO-LOWIECKICII

przeciw wrogom oraz leki, które chroniły przed śmiercią i niebezpieczeństwem ze strony wrogich czarowników. Głównym składnikiem takich leków jest tłuszcz antylop i węży. Poza lekami często stosowali też usuwające złe siły masaże (raczej przyłożenie dłoni) i klasyczne „wysysanie choroby". Usunięte duchy wkraczały w ich ciała, zmuszając do zachowań posesyjnych, póki ich nie pokonali we własnym wnętrzu.

Szamanem można było zostać poprzez przeżycie spotkania z duchami i zdobycie mocy n/um. Na początku, kiedy istniał Stary Lud, moc n/um została wcielona przez /Kaggena lub Hisze w uzdrawiające pieśni szamańskie, jaja strusie, pewne rośliny lecznicze uznawane za pochodzące z nieba, słońce, krew menstruacyjną, oraz w pewnych ludzi, którzy dzięki niej mogą działać jako uzdrawiacze i czarownicy. Zasadniczo n/um można nazwać wszystko co dziwne, cudowne, silne (np. ślad po odrzutowcu na niebie, magnetofon itp.) lub niebezpieczne. Moc, którą posiada bóg, jest dobroczynna i zarazem niszcząca, zwrócona przeciw ludziom może przybrać formę pioruna i zabić. !Kung nazywali ją też „śmiercią", „furią bojową" itp. U części plemion Buszmenów nosicielami owej niebezpiecznej dla ludzi siły są duchy zmarłych lub ich władca. Jest ona symbolizowana przez niewidzialne strzały, którymi strzelają do ludzi, powodując osłabienie, choroby i śmierć. Taniec transowy służy oczyszczeniu od ich wpływu i wyssaniu strzał przez szamana.

N/um ujawnia się przede wszystkim w czasie tańca transowego. Wskaźnikiem jej pobudzenia jest niewraż-liwość szamana na żar, może spacerować po ogniu, trzy-