86 (121)

RELIGIE CZARNEJ AFRYKI ©WydawnictwoWAM. Kraków 2005

SYSTEMY RELIGIJNE LUDÓW ZBIERACZO-LOWIECKICTI

ich personifikowana idea. Postać takiego „wodza duchów" znana jest powszechnie u Buszmenów, często ma negatywne konotacje (ze względu na zapożyczone od Hotentotów przeciwstawienie jej Najwyższej Istocie). Tego władcę duchów Buszmeni nic nazywali przodkiem, ponieważ ze względu na brak struktury klanowej nie występuje u nich kult przodków. Wszyscy zmarli troszczą się o wszystkich Buszmenów. Zdaniem Buszmenów rosnący Księżyc wchłania w siebie dusze zmarłych, dlatego przemiana inicjacyjna w antylopę zawiera w sobie także treść rcinkarnacyjną. Wzorem tu są przemiany Księżyca, a co za tym idzie - postać samego Cagna czy /Kaggena.

Podsumowując, ludy khoisańskie mają wspólny źródłowy system religijny. Obejmuje on kilka postaci boskich, o odmiennej roli, ale których waloryzacja i imiona podlegają zmienności w sposób nieraz zaskakujący. Możemy także mówić o wielości aspektów jednej boskiej postaci, np. dużym i małym, dającym życie i śmierć, męskim i żeńskim, związanym z zapładniającym deszczem i niszczącym wichrem, wschodem i zachodem słońca itd. Dla przykładu Nharo, G/wi i G//ana nazywają Najwyższą Istotę imieniem Nladima lub Nladiba, co znaczy dosłownie „Niebo” z sufiksem męskim. Ale mówią zarazem, że Bóg jest jeden i że Nladima ma żonę (lub 2 żony) Nladisa i Nladisara, a więc „Niebo” z przyrostkiem żeńskim. Można powiedzieć, że Bóg jest jeden, ale w dwóch aspektach, męskim i żeńskim. Aspekty te uwidaczniają się w układzie Nów - Pełnia: „U Na-ron i Nama męskie i żeńskie końcówki nadaje się tym samym rdzeniom wyrazów, by określić odpowiednio rzc-