67 (179)

RELIGIE CZARNEJ AFRYKI ©WydawnictwoWAM. Kraków 2005

BÓSTWA AFRYKAŃSKIE

-    pomniejsze bóstwa opiekuńcze poszczególnych osób;

-    bogowie kontrolujący różne aspekty kosmosu³³.

Najistotniejsze są tu bóstwa odpowiedzialne za ważniejsze zjawiska natury i kultury. Jorubowie twierdzą, że istnieje 1700 bóstw orisza, spośród nich 16 uznanych jest za orisza nla „wielkich bogów'”, czyli najważniejsze bóstw^fa przyrody. „Corocznie płacą Olorunowi [Najwyższej Istocie] daninę ze swoich dóbr uznając w ten sposób Jego władzę”. Orisza są oddelegowanymi aspektami Oloruna, bezpośrednio kierującymi takimi elementami kosmosu, jak: burza i wojna, żelazo, roślinność, morze, wybrzeże, góry, trzy główne rzeki kraju Jorubów, polowanie, Słońce, Księżyc, przyszłość, kompetencje językowe, zdrowie i zaraza. Szczególnie często reprezentacją sił sakralnych staje się Słońce, także jako podstawowa symbolizacja mocy Najwyższej Istoty. Takie bóstwa, jak Iruwa, Ruwa, Luba czy Loa u Bantu, Riob Sondżo, Kazoba Bahima, Iszoko Hadzapi, Adu lub Adung Etiopczyków, Czcng Luo, Orun Jorubów, Lisa Fonów', Anjanwu łbów, Owia Aszantów, wskazują na zasadniczą rolę Słońca jako zapladniającego, życiodajnego pierwiastka.

Szczególne miejsce zajmuje wśród sił sakralnych Ziemia. Jest tak przepełniona mocą, że przypisuje się jej miejsce w boskiej hierarchii niemal dorównujące Naj-wyższej Istocie, często uznając ją za jego partnerkę, jak para Obatala i Oriszala u Jorubów czy Mawu-Lisa Fonów,

^M B. Holas. Les dieux d’Afriąue noire. Paris 1968. s. 57-59; za: S. Piłaszcwicz. Religie Afryki, Warszawa 2000, s. 41-42.