kiem”.1 Ten kontakt nie ogranicza się do oddziaływania słownego. Powinno ono być stosowane łącznie z różnymi formami terapii zajęciowej, ze stwarzaniem możliwości uczestnictwa w dostępnych formach działania podejmowanego w ramach realnie istniejących stosunków interpersonalnych.
Dokonaliśmy przeglądu zagadnień psychologicznych związanych z działalnością wychowawczą nauczyciela. Starałem się uwzględnić zagadnienia odgrywające szczególnie ważną rolę w optymalizacji procesu wychowania. Oparłem się przy tym na wynikach badań naukowych oraz opracowaniach teoretycznych z tego zakresu. Funkcję ilustracyjną spełniają obserwacje oraz analizy przypadków zebranych na terenie szkoły. Ukazują one objawy i genezę trudności wychowawczych, niedostosowania społecznego, niepowodzeń szkolnych, co może być wykorzystywane przy rozpoznawaniu, zapobieganiu i przeciwdziałaniu ich powstawaniu.
Działalność wychowawcza nauczyciela powinna opierać się na znajomości środowiska społecznego dzieci i młodzieży oraz psychicznych mechanizmów ich działania. Oprócz przekazywania wiedzy oraz wytwarzania różnych umiejętności niezbędne jest kształcenie struktur poznawczych, motywacji i osobowości uczniów. Przeciwdziałanie niepowodzeniom szkolnym oraz zaburzeniom rozwoju społecznego i emocjonalnego powinno opierać się na znajomości ich uwarunkowań psychospołecznych oraz wymaga zastosowania nowroczesnych metod postępowania psychokorekcyjnego. W programie pracy wychowawczej należy realizować zadania orientacji zawodowej i poradnictwa zawodowego opartego na znajomości psychiki uczniów. Uwzględnienie w pracy szkoły powyższej problematyki jest przydatne przy jej unowocześnianiu, dostosowywaniu do potrzeb współczesności, podejmowaniu innowacji sprzyjających optymalizacji procesu wychowania.
Warunkiem skutecznej działalności wychowawczej jest, oprócz zastosowania w niej nowoczesnych technik oddziaływania pedagogicznego i postępowania psychokorekcyjnego, prawidłowo ukształtowana osobowość nauczyciela. Jedynie nauczyciel posiadający nie tylko bogatą wiedzę, lecz również życzliwie ustosunkowany wobec
243
Ibidem, a. 110.