64 (205)

16

16

ANALIZA TEMATU MATURY USTNEJ

Jan Matejko, Rejtan, fragment

■ Jan Matejko, Unia lubelska

dostrzega niebezpieczeństwo, jakie grozi Polsce; obraz utrzymany w ponurych, ciemnych czerwono-brunatnych barwach.

7.4.    Hasto Kazanie Skargi:

Rozrachunkowy sens obrazu; powiązanie wymowy obrazu z nastrojami powstania styczniowego; tonacia fioletu i czerni; symbolika rekwizytów: rękawica (urąganie przedstawicielom anarchii): poza Skargi - przeklinanie, przestrzeganie.

7.5.    Hasto Rejtan. Upadek Polski:

Kontynuacja wątku zawartego w Kazaniu...: arystokracja w hańbiącej roli zdrajców ojczyzny -bohaterowie dziatań. które zoubity Polskę, zgromadzeni w jednym miejscu; symbolika portretu carvcv Katarzyny patrzącej z góry na zgromadzonych; wyrazistość twarzy zdrajców (wstyd); brak przestrzeni (ttok) - atmosfera; wyczucie gestu, postawy; upuszczony pieniążek.

7.6.    Hasto Bitwa pod Grunwaldem:

Figurka św. Stanisława iwo Dtuoosza ukazat sie rycerzomt: legendowe znaczenie obrazu; wybór punktu widzenia: nie z oddali, lecz ze środka zmagań bitewnych - efekt pótkolistości. teatralności uzyskany przez wysunięcie do przodu skrzydeł bocznych i rozjaśnienie oraz cofnięcie sceny centralnej: symbolika śmierci wielkiego mistrza zabijanego przez chłopów żołnierzy (kaptur i topór katowski. włócznia św. Maurycego - powszechna wojna ludów przeciw bezprawiu); wyzwanie rzucone zaborczej potędze dawnego i współczesnego prusactwa; dynamika: zwycięska ooza Witolda.

7.7. Hasto Batory pod Pskowem:

Aleaoryczność - wojna moskiewska i zwycięstwo króla Stefana Batorego wyobrażone w scenie, która nigdy nie miata miejsca w takiej postaci jak przedstawiona na obrazie; gloria zwycięstwa: iasna. świetlista, kobiercowo-róż-nobarwna gama, której ton nadaje złocista kapa koronacyjna Batorego; kompozycja - grupa polska i grupa rosyjska; symetria postaci Zamojskiego. Possevina i kniazia Oboleńskiego Polacy wyprostowani, górują nad pochylonymi Rosjanami.

7.8. Hasto Hotd pruski:

Wymowa - potęga Polski, zwycięstwo nad Prusami; bogactwo barw - wrażenie powierzchownego blichtru.

8. Jan Matejko wszystkim znany

8.1.    Hasto Rejtan. Upadek Polski:

a)    perspektywiczny skrót dziejowego procesu; umieszczenie na ptótnie postaci historycznych w sytuacji fikcyjnej; są to ludzie, którzy mieli wptyw na losy Polski w owym czasie,

b)    Rejtan to symbol dziejowy - naród. Polska zniszczona zdradą i przekupstwem; twarze zgromadzonych wyrażające rozpacz, przerażenie, oburzenie.

8.2.    Hasto Unia lubelska:

a)    umieszczenie w sali obrad postaci Frycza--Modrzewskiego wprowadzającego chtopa -masy ludowe spadkobiercą myśli polskich wtadców,

b)    duma z króla i jego mądrości.

8.3.    Hasto Batory pod Pskowem:

a)    historiozofia stańczykowska; kult Batorego - silnego władcy (pancerz, miecz); obraz majestatu i mocy Rzeczypospolitej,

b)    temat obrazu - synteza dziejowego okresu (fikcyjność),

c)    Rosjanie z oblężonego Pskowa klęczą przed królem Polski, pokonani, ale ukazani z szacunkiem.

8.4.    Hasto Hołd pruski:

a)    dyscyplina formalna, zorganizowany uktad kompozycyjny,

b)    Hohenzollernowie pokazani bez karykatury, dostojni, bogato odziani; apoteoza sekularyzacji, a nie poniżenia Prus.

8.5.    Hasto Sobieski pod Wiedniem:

Przypomnienie Polski - przedmurza chrześcijaństwa.

8.6.    Hasto Kościuszko pod Racławicami:

Obraz legenda; konwencjonalna kompozycja, naturalna gra światła; kolorystyka szarości; brak dramatyzmu - wyraźne upozowanie ukazanych postaci.

DANUTA GÓRNIAK

64