36 (411)

Motyw tyrłei skl

ANALIZA TEMATU MATURY USTNEJ

■ Adam Elsheimer, Dawid z głową Goliata

Przedstawiam, jak przygotować się do maturalnej prezentacji tematu: Sposoby wykorzystywania motywu tyrtejskiego w literaturze. Przedstaw na wybranych przykładach.

Podaję również jeden z wariantów wystąpienia oraz możliwe pytania, jakie mogą zadawać członkowie komisji.

Jest to zagadnienie, z którym na pewno zetknąłeś się na lekcjach języka polskiego, dlatego nie sprawi Ci kłopotu znalezienie odpowiednich tekstów.

Poniżej pokazuję - krok po kroku - jak sama pracowałam nad tematem.

Analiza tematu

Przypominam sobie znaczenie pojęć „motyw tyrtejski", „tyrteizm’. Szukam wyjaśnienia w dostępnych źródłach (słownikach, opracowaniach) oraz pojęć pokrewnych zbliżonych tematycznie, np. „literatura patriotyczna". Zastanawiam się też nad innymi określeniami zawartymi w temacie. Sformułowanie „sposoby wykorzystywania" odnosi się do metod, form przywoływania tyrteizmu. Można je zastąpić pytaniem: Jak wykorzystywano ten motyw?

Muszę sama zdecydować, do których tekstów sięgnę. W tym przypadku wykorzystam utwory z okresów, w których tendencje tyrtejskie były szczególnie żywotne.

Zbieranie materiatu

Podczas szukania objaśnień dotyczących tyrteizmu w różnych słownikach trafiam na tytuły dzieł związanych z tym motywem. Zapisuję je na osobnych fiszkach wraz z krótkimi informacjami, które uzupełniam później, sięgając do notatek z lekcji i opracowań. Oto lista znalezionych utworów: Pieśń o Rolandzie, J. Kochanowski Na sokalskie mogiły. Pieśń o cnocie. Pieśń o dobrej stawie, Pieśń o spustoszeniu Podola. W. Potocki Transakcja wojny cho-cimskiej, I. Krasicki Hymn do miłości ojczyzny, J. Wybicki Pieśń Legionów Polskich we Włoszech, G.6. Byron Giaur, A. Mickiewicz Konrad Wallenrod, Śmierć pułkownika. Reduta Ordona, Dziady cz. III, C. Delavigne Warszawianka, J. Słowacki Sowiński w okopach Woli, Hymn (Bogarodzico...), Grób Aga-memnona, Testament mój, E. Orzeszkowa Gloria vic-tis, W. Broniewski Bagnet na broń, A. Słonimski Alarm, J. Przyboś Póki my żyjemy, K.I. Gałczyński Pieśń o żołnierzach z Westerplatte, K.K. Baczyński Modlitwa do Bogarodzicy, Cz. Miłosz Campo di Fio-ri, Który skrzywdziłeś, Z. Herbert Raport z oblężonego miasta, Nike która się waha, J. Kaczmarski Mury.

Łatwo zauważyć, że w powyższym zestawieniu znalezionych utworów dominują dzieła powiązane z dwiema epokami - romantyzmem i il wojną światową. Nie bez powodu. Obecność poetyckich wezwań do walki wiąże się z uwarunkowaniami historycznymi.