66 67 (13)

kóry i żle gojących się ranach, w bólach mięśniowych, w oparzeniach wywołanych działaniem fotochemicznym promieni pozafiołetowych. iwiatło niebieskie i fioletowe wywiera działanie kojące bóle, toteż filtry uebieskie i fioletowe stosuje się w leczeniu nerwobólów. Założenie iltrów — niebieskiego lub fioletowego — osłabia znacznie działanie :ieplne lampy.

Czas naświetlania wynosi od 10 do 20 minut. Czas naświetlania li-:zymy od chwili zapalenia lampy. Naświetlanie ogólne lampą Sollux ączymy często z naświetlaniem lampą kwarcową.

Naświetlania lampą Sollux stosujemy w stanach zapalnych przewle-cłych. Należy tu wymienić: zapalenie stawów, mięśni, tkanki łącznej nerwów na tle gośćcowym i pourazowym, zapalenie ucha środkowego jam obocznych nosa.

TECHNIKA NAŚWIETLAŃ LAMPĄ VITALUX I ULTRA-VITALUX

Lampy Vitalux służą do naświetlań całkowitych i miejscowych. Pod-:zas naświetlań całkowitych odległość żarówki od powierzchni naświe-:łanej wynosi 1 do 1,5 m. Czas naświetlania wynosi 15 do 60 minut.

Naświetlania miejscowe stosujemy z odległości 50 do 70 cm. Czas naświetlania wynosi 10—20—30 minut, zależnie od wskazań.

Rumień w skórze występuje po 15-minutowym naświetlaniu z odległości 100 cm. Po-lobny jest on do rumienia słonecznego. Podczas serii naświetlań, gdy stopniowo pod-rosimy dawkę czasu, odczyn rumieniowy nie zaznacza się wyraźnie i szybko ustępuje. Maświetlanie lampą Vitalux często stosuje się łącznie z naświetlaniem lampą kwarcową, solaria mogą być wyposażone w lampy Vitalux wyłącznie, lub też łącznie z lampami kwarcowymi.

Do naświetlań miejscowych lampą Ultra-Vitalux używamy żarówki osadzonej w' oprawie bez reflektora, natomiast do naświetlań ogólnych żarówkę umieszczamy w oprawie reflektora lampy Vitalux. Dawkowanie czasu i odległości ustalamy podobnie jak dla lampy Vitalux.

TECHNIKA NAŚWIETLAŃ W BUDKACH CIEPLNYCH (ŚWIETLANKACHI

Do naświetlań kończyny górnej świetlanka posiada obudowanie zamknięte, z półkolistym otworem w ścianie przedniej, przez który wprowadza się do jej wnętrza kończynę. Naświetlanie barku wykonuje się również w budce dostosowanej kształtem. Przegrzewanie kończyny górnej, a zwłaszcza okolicy barku, łatwiej jest wykonać u chorego w pozycji siedzącej. Jeśli przegrzewamy tułów lub kończyny dolne, umieszczamy chorego na leżance w pozycji leżącej. Dla naświetlania zarówno powierzchni przedniej, jak i tylnej, chory w czasie zabiegu zmienia ułożenie. Całkowity czas zabiegu obliczamy jako sumę obu ułożeń.

Pozycja chorego w czasie zabiegu powinna być wygodna. Głowy nie należy układać nisko. Jeżeli przegrzewamy tułów łącznie z kończynami dolnymi, używamy zestawu dwóch świetlanek. Do zabiegu chory powinien się rozebrać, nawet jeśli przegrzewa wyłącznie kończyny dolne (mężczyznom poleca się włożenie kąpielówek). Część ciała, która ma być naświetlana, jest odkryta, pozostałą powierzchnię ciała osłaniamy prześcieradłem. Budkę ustawiamy zależnie od wskazań nad miejscem przeznaczonym do zabiegu. Otwory budki osłaniamy kocem lub płótnem, aby wewnątrz niej uzyskać pożądaną do zabiegu temperaturę. Temperatura wewnątrz komory używanej do naświetlań wynosi 40 do 60°C. Czas zabiegu liczymy od chwili uzyskania wskazanej do zabiegu temperatury. Poleca się stopniowe włączanie żarówek, aby chory powoli przyzwyczaił się do ciepła. Po uzyskaniu odpowiedniej temperatury wyłączamy pojedyncze żarówki.

Przed zabiegiem należy pouczyć pacjenta, aby nie zmieniał ułożenia bez pomocy nadzoru oraz powiadamiał osobę nadzorującą o ewentualnym uczuciu pieczenia czy parzenia.

Specjalnego nadzoru wymagają chorzy z zaburzeniami naczynio-ruchowymi. W chorobach układu naczyniowego temperatura wewnątrz budki nie powinna przekroczyć 40°C. Nadmierne przegrzanie może powodować odczyny paradoksalne w postaci skurczów naczyniowych. Ustalenie optymalnej temperatury dla każdego chorego uzyskuje się przez ustalenie dawki tolerancyjnej w ciągu kilku pierwszych zabiegów.

Chory w czasie naświetlania powinien mieć uczucie przyjemnego ciepła bez objawów miejscowego parzenia. Należy również wycierać spoconą skórę, aby zabezpieczyć ją od parowania, które powoduje oziębienie jej powierzchni. Czas zabiegu wynosi przeważnie 20—30 minut. Skóra po zabiegu może być zaróżowiona i może mieć wygląd plamisty. W razie nadmiernego przyśpieszenia tętna, zaczerwienienia twarzy, dajemy chłodny okład na głowę i serce. Uczucie duszności stanowi wskazanie do przerwania zabiegu.

Ogólna technika wykonania zabiegu. Sprawdzamy budkę (żarówki, kontakt, sznur) i ustawiamy ją nad wskazaną do zabiegu okolicą ciała. Włączamy przewód do sieci, przełączamy kontakt i sprawdzamy zapalenie się żarówek. Osłaniamy świetlankę kocem.

Obserwujemy temperaturę budki na skali termometru. Z chwilą uzyskania temperatury podanej na wskazaniu lekarza nastawiamy zegar alarmowy na określony czas. Podczas zabiegu sprawdzamy wysokość temperatury i obniżamy jej nadmierny poziom przez wyłączanie części żarówek.

Obserwujemy stan chorego (tętno, liczbę oddechów, samopoczucie). W razie potrzeby dajemy chłodny okład na serce i głowę. Gdy podczas zabiegu chory zmienia pozycję ciała, należy wyłączyć żarówki i unieść budkę.

Po upływie czasu zabiegu wyłączamy prąd i zdejmujemy budkę. Okrywamy chorego, pozostawiając go na leżance zabiegowej mniej więcej 10 minut. Polecamy choremu odpoczynek w leżalni (ok. 30 minut).

Ustawienie świetlanki Polano na kończyny dolne. Ustawiamy budkę dla naświetlania przedniej powierzchni kończyn. W połowie czasu zabiegu polecamy choremu zmienić pozycję, aby naświetlić tylną

67