8 (950)

202 Zofia Kawczyńska-Butrym :

""^Aspekty profilaktyczny i etiologiczny koncentrują się na poszukiwaniu odpowiedzi na pytania: czy i w jakim stopniu rodzina ma wpływ na zdrowie, na jego umacnianie i zachowanie^ oraz ćży Zwiększa lub ogranicza ryzyko zachorowania poszczególnych jej członków. Obszarem zainteresowania i analizy stają się konkretne sytuacje sprzyjające lub zagrażające zdrowiu poszczególnych członków rodziny szczególnie w tych chorobach, których etiologia jeśt wiązana z rodzinnym modelem aktywności, żywienia, nałogów lub sytuacją bytową rodzin, konfliktami i stresami. Należy podkreślić, że coraz częściej w badaniach naukowych prowadzonych także przez lekarzy uwzględnia się rodzinę, warunki i styl jej życia oraz standard materialny jako współwystępujące wraz z innymi czynnikami ryzyka, co wiąże się z rozwojem medycyny rodzinnej.

U Odpowiadając najogólniej „ możną stwierdzić, że rodzi-! ; na jest jednym z ogniw w łańcuchu wieloczynnikpwęj analizy przyczyni Często ogniweni nie w pełni docenianym.}! (W aspekcie etiologicznym i profilaktycznym przyjmuje się/;} że rodzina, pominąwszy uwarunkowania genetyczne, może} stanowić czynnik zwiększonego ryzyka wystąpienia niektórych wad i zaburzeń zdrowia, chorób somatycznych, : psychosomatycznych, zaburzeń czynnościowych, dolegliwości bólowych, uzależnień, jak również zagrożeń zdro;^! wia i życia w wyniku ujawnianych coraz częściej zaniedba¹* w opiece nad małymi dziećmi, stosowanej wobec nich nawet; drastycznej przemocy, jak też uzależnienia kobiet-matek (np. palenie papierosów, picie alkoholu w okresie ciąży)? h Z drugiej strony_rodzina wymieniana jest wśród jgyg-nlków sprzyjających zdrowiu. Zwrócono bowiem^uwag na ^czegolńąToI^odHny!^^stylu życia, odżywiania, spo! sobu spędzania czasu, wzorów zachowań w zapobiegam;.; wielu chorobom, w promowaniu zdrowia i jakości życia

203^.

■ ■■‘■i-.

0 '■

-■■pŁ

Rodzina - zdrowie choroba...

CAsj

P'Dodatkowo należy podkreślić niezwykle ważne dla ochrony umacniania zdrowia znaczenie więzi w rodzinie i udzie-iflianego- przez nią wsparcia. Wi trudnych sytuacjach i zagro-tgfzeniaĆKj jakich można doświadczać poza rodziną (w pra-Sj -cy, w szkole), więzi w rodzinie, możliwość komunikowania ffijwłasnych problemów osobom bliskim, kochającym oraz jSpokazywana przez nich serdeczność i troska, stanowią swo-mfotyJbufor amortyzujący presję doświadczanych trudności Ppczy konfliktów i ograniczają niekorzystny dla zdrowia stres. Ogólnie więc analiza rodziny w kontekście zdrowia i choroby .wzgigdnia jej pozytywne lub negatywne znaczenie, z widoczną jednak w literaturze przewagą zainteresowania i preferencjami dla wpływu negatywnego, C2yli rodzinnych czynników ;iyzyka.^v'Należy też podkreślić, | że prowadzenie badań empirycznych wymaga w miarę dokładnej znajomości czynników fyzyka usposabiających i zwiększających wystąpienie poszczególnych chorób. Ale też wymaga nowych inspiracji i nowych ipotez badawczych, dotyczących etiologicznych związków ro-Żiny i zdrowia. Interesujące obszary badań podejmują w tym okresie pedagodzy społeczni (np. Syrek 2008).

Aspekt terapeutyczny i rehabilitacyjny, skupio-^T iie są na analizie wpływu rodziny na przebieg choroby i ży-ią=psób przewlekle,chorychXniepełnosprawnych. Zakres to poszukiwanie odpowiedzi, czy można wskazać stymulującą i wspierającą rolę rodziny w każdym etapie Ifóćeśu terapii (w tym też mobilizację do kontaktu z lękałem, do przestrzegania jego zaleceń), jąki jest wpływ rodzi-fna życie z chorobą przewlekłą, na zachowania człowieka t^ego, na

iłnosprawnością, a wreszcie na ogólną efektywność stoso-Lej^r terapii i procedur rehabilitacyjnych. Należy podkre-