9 (1032)

42

u Dmochowska - Dyslektycy juko kategoria stygmatyzowanu

uczniów. Kiedyś zdarzyło się, że dostałem czwórkę z angielskiego i bardzo innie to ucieszyło, gdyż ciężko na to zapracowałem. Jednak komentarz nauczyciela: „Jesteś dyslektykiem, więc masz u mnie fory* spowodował, że stopień przestał mnie cieszyć, (Patryk, lat 14)

Nauczyciele traktuję nas tak, jak im każą. Są na to jakieś przepisy i rozporządzenia, a om muszą się do nich stosować. Ale często mają swoje zdanie na ten temat i my to wiemy. Niektórzy uważają, że dysleksja to dobra wymówka na nic nierobienie. (Kasia, lat 14)

Nienawidzę szkoły, szkoła mnie przeraża. 1\i każdego dnia dopada mnie lęk przed śmiechem, drwiną i agresją ze strony moich kolegów. Poszturchują mnie i przedrzeźniają, a nauczyciele udają, że tego nie widzą. Może dlatego, że jestem dyslektykiem, nie wiem. (Paweł, lat 14)

W szkole boję się prawie wszystkiego: sprawdzianów, złej oceny i tego, że może znowu będę wzywany do odpowiedzi. Największe kłopoty mam z językiem polskim i niemieckim - nie tylko z błędami ortograficznymi, ale z poprawnym, logicznym formułowaniem myśli, zwłaszcza na piśmie.

Dla mnie słowa to chaos i zamęt, muszę mieć trochę czasu, żeby pomyśleć.

(Rafał, lat 14)

Dla mnie szkoła to pole bitwy, w której chodzi o to, abym odniósł jak najmniejsze rany. To czasem walka z konkretnym nauczycielem, jego niezrozumieniem i arogancją, czasem walka z samym sobą - swoją niechęcią i swoim zmęczeniem. Wkładam w nią wiele wysiłku, czego nikt nie dostrzega. To walka o przetrwanie. Celem jest następna klasa. (Bartek, lat 15)

W szkole nauczyciele mają władzę i wykorzystują to, a ja jako uczeń muszę słuchać ich poleceń. Wiele sytuacji budzi we mnie lęk, np. wzywanie do odpowiedzi przed całą klasą lub głośne czytanie. Bardzo nie lubię takich publicznych wystąpień, często wtedy mam spocone ręce i głos mi drży, i robię więcej błędów zazwyczaj. Zawsze się boję, że klasa będzie się ze mnie śmiała wraz z nauczycielem. Gdy to się zdarza, to nie potrafię tego zlekceważyć, ale długo to rozpamiętuję. (Milena, lat 14)

W szkole nie czuję się dobrze, co jest pewnie związane z moimi kłopotami w nauce i z ocenami, jakie dostaję. Często się spóźniam na pierwszą lekcję i wtedy „mam przechlapane” - słyszę od nauczycielki, źe jestem nieodpowiedzialny, leniwy, nierozgarnięty. Jestem często wyrzucany za karę z lekcji na korytarz lub do biblioteki... (Maciek, lat 14)

Wypowiedzi badanych uczniów wskazują, że istnieją w szkole podziały, które są powszechnie akceptowane. Dla większości uczniów dyslektycznych szkoła jest miejscem negatywnych emocji, złego samopoczucia i lęków. Do najczęstszych

sytuacji szkolnych, w których doświadczają oni lęku i uczucia niepewności należą: codzienne wzywanie do odpowiedzi, publiczne występowanie na forum klasy (głośne czytanie, recytacja wierszy), sprawdziany pisemne, ocenianie, stresujące zachowania nauczycieli i poniżanie godności ucznia. Źródłem lęku jest także trudność sprostania wymaganiom szkolnym, które czasem przekraczają możliwości ucznia dyslektycznego. Rozmiary lęku, przekraczające dopuszczalne granice, hamują spontaniczną aktywność uczniów, wywołując agresję i zmniejszając motywację. Zdaniem S. Sieka³⁴ pozytywne emocje są niezbędne w szkole i winna ona podjąć takie działania, które pomogą osiągnąć takie psychiczne stany, w których lęk nie obezwładni i umożliwi wykonywanie zadań.

Relacje między ludimi ulegają często zaburzeniom wówczas, gdy znajdą się oni w sytuacji odmiennej niż pozostali, jak ma to miejsce w przypadku uczniów dyslektycznych. Jako uczniowie o specjalnych potrzebach edukacyjnych, wymagają od nauczycieli, rodziców, a także kolegów zrozumienia, wsparcia i pomocy. Czasem zamiast tego spotyka ich jednak lekceważenie i brak akceptacji:

Nauczycielka zarzuca mi, że nie czytam lektur i dlatego nie znam wielu faktów. Ja jednak je czytam, ale mimo chęci nie zawsze pamiętam imiona i nazwiska bohaterów oraz wszelkie wydarzenia po kolei. Pani mi nie wierzy i korzysta z każdej okazji, żeby mnie upokorzyć. Twierdzi, że nie pozwoli zrobić się w „balona” takiemu oszustowi jak ja. Czuję się wtedy fatalnie. (Patryk, lat 14)

Myślę, że nauczyciele widzą we mnie dyslektyka, więc tak na wszelki wypadek oceniają mnie niżej. (Bartek, lat 15)

Ja w swoją naukę wkładam dużo więcej wysiłku niż moi koledzy, ale nauczyciele tego nie dostrzegają, a nawet w to nie wierzą. Najczęściej słyszę, żebym się bardziej postarał. Pani od polskiego uważa, że skoro mam problemy, to muszę więcej pracować. Ja się staram, chodzę nawet na zajęcia wyrównawcze i ćwiczę z logopedą, ale to zabiera mi czas i nie nadążam, bo z każdego przedmiotu robią mi się zaległości. W efekcie wygląda na to, jakbym nic nie robił, a przecież tak nie jest. (Paweł, lat 14)

W szkole podstawowej nauczycielka kazała mi przepisywać wyrazy z błędami po sto razy, aby, jak mówiła, „utrwalić pisownię*. Niestety, nie przynosiło to żadnych rezultatów, a jedynie pogłębiało to moją rozpacz i wstyd. Gehennę tę przerwał mój ojciec, który zapisał mnie do innej szkoły. (Milena, lat 14)

^M1 Bach-Olasik, Lęk i szkoła, „Nowa Szkoła” 1993, nr 3, s. 158-165.