amat urz kr128

14.3. Rozszerzenie zakresu

Zagadnienie rozszerzenia zakresów ma szczególne znaczenie dla pasm amatorskich. Nieznaczna szerokość tych pasm przy zatłoczeniu pracujących w nich stacji amatorskich wymaga dużej precyzji dostrajania odbiornika do częstotliwości roboczej stacji nadawczej.

Możliwe jest rozwiązanie tego problemu na drodze mechanicznej lub elektrycznej.

Rozwiązanie mechaniczne polega na zastosowaniu dużej przekładni pomiędzy regulatorem strojenia a kondensatorem zmiennym układu odbiorczego. Przekładnia ta powinna pracować bez jakichkolwiek luzów w sposób idealnie płynny i powtarzalny. Przekładnie z kołami zębatymi wymagają stosowania specjalnych naciągów sprężynowych likwidujących luz między zębami. Prostsze w konstrukcji są chętnie stosowane przez amatorów przekładnie cierne. Klasyczne przekładnie z linkami są mniej polecane. Ze względu na złożoność konstrukcji mechanicznych przy tego rodzaju urządzeniach do rozszerzania zakresów krótkofalowych amatorzy chętniej rozwiązują ten problem na drodze elektrycznej.

Rozwiązanie elektryczne polega na odpowiedniej konstrukcji obwodu strojonego. Zakres częstotliwości pokrywany przez obwód strojony zależy od stosunku pojemności końcowej i początkowej kondensatora strojeniowego, określanego wzorem:

jl

li

w którym:

C* — pojemność końcowa kondensatora,

C„ — pojemność początkowa kondensatora.

/_a — górna częstotliwość graniczna,

/</ — dolna częstotliwość graniczna.

W praktyce stosuje się trzy metody rozszerzenia zakresu: przez równoległe włączenie dodatkowego kondensatora, przez włączenie szeregowe i równoległe kondensatorów oraz przez zastosowanie cewki obwodu strojonego z odczepem.

Rozszerzenie zakresu przez równoległe włączenie dodatkowego kondensatora

Jest to najprostszy sposób ^!) rozszerzenia zakresu, łatwy do obliczenia i wymagający stosowania kondensatorów zmiennych o malej pojemności (rys. 14-3). Wadą jego jest stosunkowo duży wzrost pojemności równo-

Rys. 14-3. Rozszerzenie £ i    zakresu pr/ez równole-

~AC Teamem ^g!° ^W'^,CZ?₀^!r^Ca^k0"^denSa-ległej obwodu strojonego, co wprawdzie zmniejsza wpływy pojemnościowe na obwód, ale jednocześnie pogarsza stosunek j.'. Nieznaczna induk-

cyjność wynikająca z małego stosunku uzależnia obwód strojony od wpływu przewodów połączeniowych.

^ł) Opracowany przez DT,9DQ.

Oznaczając przez C_p pojemność początkową kondensatora C, a przez jego pojemność końcową, przy czym:

c_k

a

t±c = c_k-c_D

_K -A

^Kc~&

można określić pojemność dodatkową C_d ze wzoru:

_Cfc — K_c C_p ^Cd" K_c —1~

Od pojemności dodatkowej Cj należy odjąć sumę powstałych pojemności układu odbiorczego, na którą składają się:

pojemność siatka-katoda lampy (3 -f-15 pF),

pojemność kondensatora dostrojczego w obwodzie (5 •— 30 pF),

pojemność przewodów połączeniowych (5-^15 pF).

Pojemność własną cewki obwodu jako stosunkowo małą (przy prawidłowo wykonanym uzwojeniu) można tu pominąć.

Rozszerzenie zakresu przez szeregowe włączenie dodatkowego

kondensatora

Stosowane w odbiornikach kondensatory strojeniowe wykazują często pojemność zbyt dużą jak dla obwodów strojonych wyższych zakresów krótkofalowych. W takich przypadkach za pomocą szeregowego kondensatora zmniejsza się pojemność wypadkową kondensatora strojeniowego, a następnie włącza się kondensator równoległy, za pomocą którego osiąga się żądane rozszerzenie zakresu krótkofalowego w sposób poprzednio

podany' (rys. 14-4). W ten sposób można zachować duży stosunek £-obwodu, warunkujący dużą jego dobroć.

Rozszerzenie zakresu za pomocą cewki z odczepem

Sposób ten (rys. 14-5) zapewnia zachowanie dużej oporności rezonansowej obwodu, a więc duży stosunek ~ przy zastosowaniu kondensatorów zmiennych o znacznej pojemności. Sprawę komplikuje nieco

Rys. 14-4. Rozszerzenie zakresu przez szeregowe włączenie kondensatora

----1

l

JL

;'a    uuątkowa

____i

Rys. 14-5. Rozszerzenie zakresu za pomocą cewki z odczepem

dość złożone dobranie odpowiedniego odczepu, a także konieczność przewidzenia dodatkowego styku komutacyjnego w przełączniku.

Określając przekładnię autotransformatora utworzonego przez odczep na cewce według wzoru

P

₌ 2h.

n₂

253