amat urz kr133

14.5. Sprzężenie obwodu strojonego z anteną odbiorczą

Sygnał użyteczny z anteny może być doprowadzony do obwodu wejściowego odbiornika na drodze sprzężenia pojemnościowego, indukcyjnego lub wprost galwanicznego. Siła sygnału wzrasta przy silnym sprzężeniu, ale jednocześnie zwiększa się obciążenie obwodu strojonego opornością anteny, co prowadzi do pogorszenia się selektywności odbiornika. W odbiorniku z reakcją może nastąpić w pewnym zakresie częstotliwości zrywanie się drgań. Dlatego należy dążyć do możliwie słabego sprzężenia obwodu strojonego z anteną, zachowując pewne optimum. Rodzaje sprzężeń z anteną zilustrowane są przykładowo na rys. 14-17.

Rys. 14-17. Przykładowe rodzaje sprzężeń obwodu wejściowego z odbiornika z anteną: a) sprzężenie pojemnościowe; b) sprzężenie transformatorowe; c) sprzężenie indukcyjne 7. siatką Faraday’a; d) pasmowy obwód wejściowy; e) sprzężenie indukcyjne z odczepami

Wielkość sprzężenia indukcyjnego reguluje się za pomocą ruchomej cewki antenowej, pojemnościowego — za pomocą niewielkiego szeregowego kondensatora zmiennego, zaś galwanicznego — przez wykorzystanie odczepów na cewce. Optymalny stopień sprzężenia z obwodem, zapewniający dobre warunki odbioru, ustala się w punkcie, w którym dobroć obwodu siatkowego zmniejsza się około 25%, a przepięcie na obwodzie obniża się do 0,8 wartości maksymalnej. W przypadku sprzężenia pojemnościowego zmiany sygnału przy zmianach częstotliwości są duże. Sprzężenie w zakresie częstotliwości nie jest stałe i wzrasta przy większych częstotliwościach. W przypadku odbiorników pasmowych, jakimi są amatorskie odbiorniki krótkofalowe, wada tego rodzaju sprzężenia jest istotna i może być pominięta. Znacznie mniejszym zmianom ulega sprzę-żcnic autotransformatorowi lub transformatorowe. Najwłaściwsze sprzężenie indukcyjne uzyskuje się gdy

Unt = (0,5 -r- 0,7) f_d

przy czym:

fani — częstotliwość rezonansowa obwodu utworzonego z indukcyj-ności cewki antenowej i własnej pojemności anteny, fd •— najmniejsza częstotliwość zakresu odbiornika.

Przy zasilaniu odbiornika sygnałem z anteny poprzez symetryczną linię zasilającą należy zapewnić właściwe dopasowanie oporności falowej tej linii do oporności wejściowej odbiornika. Indukcyjność cewki antenowej w mikrohenrach można wyznaczyć w przybliżeniu ze wzoru

L.„, = 0,159?'

w którym:

Z_F — oporność falowa linii zasilającej w ii‘,

f_ir — średnia częstotliwość zakresu odbiornika, w MHz.

Największą swobodę w dopasowywaniu anten do odbiorników o bezpośrednim wzmocnieniu daje jednak zastosowanie wstępnego stopnia wzmocnienia w. cz. Wzmacniacz w. cz. zwiększa przy tym czułość odbiornika i jego selektywność.

14.6. Wzmacniacz wielkiej częstotliwości odbiornika

W tego rodzaju wzmacniaczach stosuje się przede wszystkim pentody w. cz. (najlepiej telewizyjne), jakkolwiek ostatnio wchodzą do użycia także podwójne triody w układach kaskodowych. Ze względu na niewielką pojemność C_so lampy stosowanie pentod zapewnia dobrą stabilność pracy wzmacniacza bez skłonności do wzbudzenia, jakie może łatwo powstać w układzie wskutek dostrojenia obwodu anodowego i siatkowego do wspólnej częstotliwości. Są to układy wzmacniaczy rezonansowych ze strojonym obwodem, włączonym bezpośrednio w obwód anodowy (przez odczep na cewce), a nawet z równoległym zasilaniem. Przykłady spotykanych rozwiązań podane są na rys. 14-18.

Wzmocnienie stopnia wzmacniacza w. cz. można łatwo określić ze wzoru:

K_v

Rr

w którym:

S_a •• nachylenie charakterystyki stosowanej lampy,

R_rex — oporność rezonansowa strojonego obwodu anodowego.

Ze względu na niewielki stosunek — w zakresie fal krótkich, przeciętne

wzmocnienie stopnia zawiera się w granicach 10-f- 30.

Stosowanie wzmacniacza w. cz. przed stopniem detektora z reakcją zapobiega przedostawaniu się energii drgań w. cz. do obwodu anteny, a tym samym zmniejsza możliwość rozsiewania ewentualnych zakłóceń w otoczeniu.

Najlepszą selektywność daje zastosowanie w obwodzie anodowym obwodów sprzężonych w postaci filtrów pasmowych (odbiorniki wysokiej klasy, nawet wieloobwodowe). Pojedynczy obwód strojony stosuje

263