ashmore7

202 Rekonstruowanie przeszłości

Dzięki analogii szczegółowej można dokonać daleko idącej interpretacji zabytków archeologicznych, lecz by wolno było jej użyć, archeolog musi dowieść właściwości jej zastosowania w trzech aspektach (co udało się Binfordowi w jego interpretacji „dołków dymnych”):

1. Ciągłość kulturowa. Analogie szczegółowe stosowane są w ramach jednej tradycji kulturowej. Dla przykładu: są dowody, że społeczności współczesnych rdzennych Amerykanów, żyjące na południowym zachodzie Stanów Zjednoczonych, o których istnieją relacje etnograficzne i historyczne, są w prostej linii zarówno kulturowo, jak i biologicznie, potomkami prehistorycznych mieszkańców tych ziem (ryc. 8.2). Potwierdzenie istnienia ciągłości kulturowej pozwala archeologom na posługiwanie się licznymi i uzasadnionymi analogiami, które, bazując na znajomości żyjących współcześnie społeczności, służą interpretacji prehistorii Południowego Zachodu.

2. Porównywalność środowiska. Nawet jeżeli istnieje ciągłość kulturowa, różnice środowiskowe mogą zmienić naturę powiązań między przeszłością i teraźniejszością. W ten sposób analogia wysnuta na podstawie społeczeństwa żyjącego współcześnie w środowisku naturalnym, które jest odmienne od tego, w którym żyło społeczeństwo prehistoryczne, będzie mniej wiarygodna niż analogia oparta na przykładzie społeczeństwa żyjącego w takim samym lub zbliżonym środowisku.

3. Podobieństwo form kulturowych. Analogie muszą być oparte na obserwowal-nych podobieństwach, które są zwykle zdeterminowane stopieniem, w jakim społeczeństwo, na podstawie którego wysuwa się analogię, podtrzymuje tradycyjne zachowania. Na przykład w Azji południowo-wschodniej, tradycyjne górskie grupy plemienne stanowią lepsza podstawę do budowy analogii dla lokalnych rekonstrukcji prehistorycznych niż ich zurbanizowani sąsiedzi mieszkający w Bangkoku.

Analogie ogólne stosuje się wtedy, gdy nie można oprzeć się na analogiach szczegółowych. Zasygnalizowaliśmy już problemy wynikające z braku ciągłości kulturowej, a dotyczące wykorzystania żyjących społeczeństw myśliwych i zbieraczy jako podstawy do tworzenia szczegółowych analogii dla grup paleolitycznych. Archeolodzy nie usiedli jednak z założonymi rękami, lecz sformułowali właściwsze analogie o charakterze ogólnym, z których każda dotyczyła wąskiego zakresu dawnych działań. Wyniki te osiągnięto obserwując wybrane współczesne zachowania, które można powiązać z pełniącymi rolę diagnostyczną szczątkami materialnymi, bez uwzględniania środowiska kulturowego (procedura ta określ ana jest w języku angielskim mianem actualistic studies). Badania takie mogą polegać na obserwacji współczesnych sposobów pozbywania się śmieci lub

Ryc. 8.3

Szesnastowieczna mapa stolicy Azteków Tenochtitlan w Meksyku jest dobrym przykładem źródła wytworzonego przez Hiszpanów, uzupełniającego źródła archeologiczne do dziejów społeczeństw prekolumbijskich. Chociaż, jak w tym przypadku, relacje przestrzenne przedstawione są w inny sposób niż na mapach współczesnych, dokument ten dostarcza nam ważnych informacji na temat tego, jak można się było dostać do miasta (za pomocą grobli i łodzi) oraz wyglądu centralnego placu.

różnic między poszczególnymi grupami myśliwych dotyczących spożywania upolowanych zwierząt. Kluczem jest tu zawsze rygorystyczna specyfikacja ma-