ashmore3

214 Rekonstruowanie przeszłości

cja tego, co zachodziło w takiej przestrzeni, dokonywana jest na podstawie analogii poprzez porównanie śladów archeologicznych z materialnymi śladami współcześnie udokumentowanych działań. Na przykład odkopane resztki paleniska, czarne od dymu garnki i kamienne żarna wskazują., że mamy do czynienia z miejscem przygotowywania żywności, a wnioskujemy tak na opierając się na etnograficznych obserwacjach działań z wykorzystaniem podobnych obiektów i artefaktów.

Czasem dawne ustalenia mogą być modyfikowane przez nowe świadectwa. Wykopaliska prowadzone przez Jamesa Mellaarta na neolitycznym stanowisku ęatalhóyiik w Turcji w latach sześćdziesiątych dwudziestego wieku odsłoniły zdumiewający kompleks pomieszczeń, z których wiele ozdobionych było rzeźbami wykonanymi z gliny. Tematyka tych rzeźb, a także znalezionych równocześnie figurek, zdawała się wskazywać, że pomieszczenia te były sanktuariami, poświęconymi kultowi byka i kobiety (ryc. 8.7). Przyjęto, że rzeźby i figurki kobiet przedstawiają Boginię-Matkę, prehistoryczne bóstwo pochodzące z południowej Europy.

Jednakże w latach dziewięćdziesiątych łan Hodder wraz ze współpracownikami ponownie przebadali odkryte w ęatalhóyiik pomieszczenia, figurki i rzeźby oraz rozkopali dalsze części tellu. Według Hoddera, Lynn Meskell i innych, większości figurek nie da się jednoznacznie zidentyfikować (jako kobiet, mężczyzn czy byków), a uznane za sanktuaria pomieszczenia były prawdopodobnie po prostu ozdobionymi mieszkaniami. Oznacza to, że względnie starannie wykonane zdobienia w pomieszczeniach zbadanych przez Mellaarta wpasowały się w dużo większy zespół pomieszczeń odkrytych w czasie nowych wykopalisk i bardzo trudno byłoby teraz odróżnić zwykłe mieszkania od miejsc kultu.

Nawet gdy pomieszczenia są puste i pozbawione dekoracji, a podłogi wyglądają na czysto zamiecione, precyzyjne techniki wykrywania rezyduów roślinnych, kostnych i chemicznych mogą w pewnych warunkach odpowiedzieć na pytanie o to, w jaki sposób użytkowana była dana przestrzeń. Mikron; o rfologia, technika mikroskopowa opisana w rozdziale 5, może niekiedy dostarczyć wiedzy o tym, jak użytkowano pojedyncze pomieszczenia i budynki. Na przykład w neolitycznym ęatalhóyiik, Wendy Matthews i jej współpracownicy natknęli się na odchody zwierzęce ubite w warstwy o mikroskopijnej grubości, co pozwoliło im mniemać, że mają do czynienia ze stajniami dla zwierząt, prawdopodobnie owiec i kóz. Na innym stanowisku, w Saar w Bahrajnie, ten sam zespół zidentyfikował funkcje poszczególnych pomieszczeń na podstawie zwęglonych szczątków roślinnych, odcisków mat i dywanów oraz odchodów zwierzęcych, które wykryto dzięki technikom mikromorfologicznym. W ten sposób archeolodzy, analizując źródła na poziomie mikro- i makroskopowym, starają się zrozumieć, w jaki sposób dawne społeczeństwa dzieliły przestrzeń na obszary przeznaczone dla poszczególnych zadań.

Ryc. 8.8

Fragment mapy Chan Chan w Peru z widocznymi pozostałościami (a) dzielnicy zamieszkałej przez ubogą ludność, na de której wyróżnia się (b) jeden z dziesięciu otoczonych murem zespołów rezydencji królewskich, dostęp do którego był ściśle ograniczony.