Atlas muzyki"0

W « / muzyka rozrywkowa II / jazz 2: od swingu do jazzu elektrycznego 541

Nagrania pfytowez Intdwu-^Tnr-vnos/ą te* komercję. Ośrodkiem Nowy Jork z jazzem granym na SJKSaliBSf** symfonicznym (s. 536, rys. rtspol solistów rozrósł się do Wg bnn-, charakterze show (uniformy, charaktery-sygnał rozpoznawczy), dawnej grapy mdodjeznej została zwie-kArooikma: blacha czterokrotnie (brusx-sec-o«t), saksofony i klarnety potraktowano jako cbór(nrd-secriim). obydwie grupy były prowa-Aoocpracz Ikierów(łcadgnający solówki) i miały itoinpaniatorów (fmnt-Une. side-rnen). I\y. węszono sekcję rytmiczną (rys B). Impłowizację zastąpiła aranżacja (aż po całkowicie skomponowuny tekst), dużą rolę odgrywały wirtuozowskie, improwizowane solowe iriftłH*/. Podstawą kompozycji nic było już na-rtępihw cliorusów, lecz riff.

Riff- krótki zwrot melodyczny i rytmiczny powtarzany ostinatowo. a później zastępowały nowym (rys. A).

Swing zestawia regularny puk 4/4 (beat) z typo-*85 synkopami talerzy i małymi odchyleniami ^ ^)* Takt 4/4 umożliwia przejęcie «iaU utrzymanych w tym metrum melodii europ, (/ram* itmyi- utworów BACHA, MOZARTA, L •    liderzy big bandów to Mu-

FLETCHER HENDERSON (kierował ^Each 1923-1939). DUKE EL-lm212El .⁽*?²⁶-^,974>. COUNT BASIE ioY^ l.⁹⁸⁴⁾’ ^l-^b,aU: BENNY GOODMAN (od g (daraccista), WOODY HERMAN (od 1936). STAN KENTON (1941-1979).

Smg_t Sing Sfog GOODMAN A zabrzmiał na pierwszym jazzowym koncercie w Carnegie Mai! w Nowym Jorku (16 11938, rys. A).

stopi! jazz z muz. tanecz-^{NN MILL£}B>- Muzyka ta stała się Przedmiotem przemysłu kulturalnego, co w tatach 1939-1940 doprowadziło do odnowy właściwych elementów jazzu i powstawania New i Dixiekmd-reviva/_t zwł. wśród amatorów (do dzisiaj), oraz do dalszego rozwoju swingu w inodtmjazz z bebop, cool jazz itd. ^ngutoaltował muzykę rozrywkową, musi-

^«gro spiritual. Murzyni z pd stanów śpiewali ■woje pleśni religijne w czasie nabożeństw zgodnie ze starymi afryk. zwyczajami (ostinatowe klaskanie w ręce i tupanie nogami), tańczyli wkoło przed kościołem i aktywnie uczestniczyli w liturgii. Cali i response ożywiały Uturg. czytania Biblii przez kapłana (gospet-stmgs).

Niewolę Izraelitów w Egipcie Murzyni traktowali jako analogię własnego losu. Nn zawołanie (cal/) kapłana wspólnota odpowiada „lei my pcople go" (pozwól memu ludowiodejść; ryaC). Śpiewano z akompaniamentem nutr. lub bez, wtorzysiujiic wBystl* *>odla wyrazu , “V"? OMl-Infonallon «p). SpmiuoU «t bez-initllaniijnzsu. Jeszcze w latach Jwu-P°^ff!t^nM^nie śpiewano w murayh«ka.-h Pńżniei powstały znakomite toncerto-we i płytowe aranżacje na solo, chór I ork. (H. T. BURLEIGM. L. ARMSTRONG. L. PRłCE). Opracowanie spiritual When hrael ukazuje typowe akordy (g-moll z wielką sekstą, Es-dur z małą septyraą) oraz chromatycznie poruszający się drugi głos w ósemkach jako model improwizacyjny (rys. C).

Słynne spirituals to: Nowbody knows the imuNe rve seen. Swing Iow (& 494. rys. A), / got a shoes. Jonah In the Wale.

Bebop (1940-1950). Z big-bandów wyłaniały mę mniejsze zespoły solowe (combo), wykonujące na Janhsessio/is eksperymentalne improwizacje jazzowe. Ok. 1940 powstał tak w Mintons Ptaybnuse w Harlemie (PARKER) nowy styl. bebop z szalonymi tempami i poszarpanymi melodiami odzwierciedlającymi ówczesny niepokój. W bebopie odbija się charakter nowoczesnej muzyki poważnej i intelektualnego żyda wielkiego miasta Melodyka daje pierwszeństwo szybkim, rozdartym przez pauzy, chromatycznym przebiegom szesnastkowym i zmniejszonej kwincie (flattedfifth), w rozszerzonej, prawie atonalnej harmonice (rys. E). Typowe jest niettumionc brzmienie talerzy z synkopowanym. swingującym rytmem i swobodnymi akcentami bębna (rys. D) połączone z rytmami południtmoame-rykańskimi i afrokubańskunr. pojawia się nowy instrument - wibrafon.

Główni przedstawiciele bebop u: CHARLIE PARKER (saksofon altowy). DIZZY GILLE-SP1E (trąbka). THELONłUS MONK (fort ). Bebop wykorzystuje także formacje big bandów z solistami, po 1950 zmienia się w hardbop.

Cool Jazz (1950-1960). Ok. 1950 powstał cool Jazz. przeciwstawiąjący ckscentryzmowi bebo-pu zróżnicowaną muzykę kam. Charakterystyczne cechy cool jazzu: gra legato, linearne przenikanie się melodii pozbawionej ostrych akcentów, kontrapunktyczne prowadzenie głosów oraz imitacja - otwarcie na europejską tradycję muzyki poważnej, łącznie z atonalnośdą. Najważniejsi wykonawcy: LESTER YOUNG. GERRY MULLIGAN i jego kwartet. LENNIE TRISTANO. MILES DAVI& Barwm tf«-dem Jazz Quartet z JOHNEM LEWISEM, fort. (oraz z wibrafonem, kontrabasem i perkusja), naśladował m in. polifonię Badiomką.

Erce jazz (1960-1970). Programowymi tytułami O. COLEMANA (rya R roboczą! s»ę ostatiu etap połączenia jazzu i muzyki współczesnej (postserializm). wolny od jazzowych iradytjL jak beat, chorus i tonalna harmonia.

Struktura polifoniczna wysubtełma się praez wprowadzenie krótkich imitacji i szybkach reakcji w grze zespołowej (nr*. F).

W poł. lal snśćdriwąiych Irce jazz znów łączy się z tradycją bluesową rtętm^aaWtt Muz>cv: JOHN COLTRANE. CEC2L TAYLOR. Electric jazz (1970-1980). Od ok 1970 coraz częściej, pod wpływem rocka, wykorzystywało nę elektronikę, jednak już ok. 1975 powstał tzw. ruch mabutream (rodzą) nowej prostoty). Pluralizm stylów został zachowany