Atlas muzyki1

XIX w. / opera II / Wiochy: weryaro 443

wania hałasów, co przyjmie się w XX w., w wypadku drugich - zadowalając się efektem powierzchownym, plakatowym, rezygnując niekiedy z psychologicznej głębi procesów duchowych. VERD1 dystansował się od weryzmu: „Dokładne skopiowanie tego. co prawdziwe, mogłoby być czymś pożytecznym. Ale to jest fotografia -nic malowidło, nie sztuka**. Jego dziejom brakowało psychologicznego zróżnicowania postaci, uduchowienia zdarzeń, czasowych wymiarów muzyki i walorów artystycznych.

Druga, obok Rycenkoici M ASCAGNIEGO. bardzo znana opera werystyczna to Purflacci (Pajace, 1892. tekst kompozytora) RUGG1E-RA LEONCAVALLA (1857-1919) Obie, zgodnie:ze swymi skrajnie realistycznymi założeniami. są operami jednoaktowymi (często wykonuje się je razem).

Inni kompozytorzy tego nurtu: F. CILEA. U. | GIORDANO, A. CATALANI, lv ALTANO. R. ZANDONAI. Najwybitniejszym kompozytorem młodszego pokolenia okazał się: GIACOMO PUCCINI (1858-1924). Lucca. studia w Mediolanie; dzieła: Le VUU(Mediolan 1884); Edgar wg MUSSETA (wpływ WAGNERA; niepowodzenie); Manonlescaut wg PREYOSTA (Turyn 1893): La (Cyganeria, Turyn 1896) wg MURGERA. G. G1A-| COSY i L. ILLIKI - głównych librecastów Pucciniego; Tosco wg SARDOU (Rzym 1900); Madame Butlerfly wg LONGA (Mediolan 1904,2 akty, Brescia 1904.3 akty); Lajdnoul-la del West (Nowy Jork 1910); La rondinr (Monte Carlo 1917); Tryptyk (3 jednoaktówki): U tabarro, Suor Angelica. Cianni Schlccłu (Nowy Jork 1918); Tunmdot, nicukońcrona. III akt F. ALFANA (Mediolan 1926); Msza At-dur (1880); Requuni( 1905); muzyka kameralna. pieśni.

Bardzo charakterystyczna jest Cyganeria, odwołująca się do mieszczańsko-scntymcntainych wyobrażeń o życiu artystów, /c środowiskową charakterystyką, nieco schematycznym nakreśleniem postaci, efektownymi scenami. Liryczne walory muzyki stawiają tę operę ponad podobnymi dziełami epoki.

Puccini potraw też wyrazie cęrotjonc nastroje. Madame Buttrr/ly zyskuje koloryt dzięki użyciu skali culolotiouej i tuhtclnci orkiestra-cji, nawiązującej do japońiko-jawjjikich wnp brzmieniowych. Puccini tworzy tu melodie o wielkiej urodzie, które mmu» egzotycznego zabarwienia świadczą o wartkiej wŁ kulturze wok. (z tej tradycji powstały). Bogatą imiru-mcntację Pucciniego w idać np. w oktawowym połączeniu klarnetu i śpiewu, i icmrzyoc-mcm barty, skrzypiec toto i iBcznymt doklad-nymi wskazaniami Wykonawczymi (jak z oddali". „zatrzymując"; ryt C),

Puccini uchodzi za przędsUfWściclii wwyctu. za-razem jedna k kat reprezentantem /In dr stMru. który w brzmieniowym liryzmie zaspokaja swe duże ambicje muzyczne

_ltfdr*nwtywn,z8«xl^,,*^c;,

cwmi XIX w., z uwzględnieniem psycholopcz* «cłi rabtdoołci bohaterów i akcji, lec* nic pod ijkwm WAGNERA (bez „niekończącej się metoda" l symfonicznej faktury ork.).

Monolog Filipa / Don Curiosa może być przykładem, jak prozodia języka wpływa na śpiew A); często jednak rccytatyw Verdicgo staje się czystą melodyką.

Wtryna

WŁracziljący do literatury realizm i naturalizm zaowocował w muzyce włoskiej końca XIX w. nurtemmweryzmem (verismo,zvA. rew, praw-damy). Celem literackiego naturalizmu było re-ńsjcmeptTtdsuwianic świata, bez romantyczni iluzji czy idealtzacji, z elementami niezbędnej wówczus krytyki społecznej. Muzyka mogła

auż)ć tym celom tylko częściowo, gdyż jej ki są abstrakcyjne i stylizowane; z tego względu weryzm odnosił się początkowo tylko do treści (tekstu) oper.

rozgrywająca się często wśród warstw niższych, jest pełna namiętności, przejaskrawiona. niekiedy brutalna (morderstwa, krew. groza), by wgrząsnąć odbiorcą. Muzyka bywa nieco uproszczona w swych strukturach, osiągając pracz to silne, niekiedy plakatowe efekty, fcdną z najważniejszych oper werysłycznych ę⁵* bnuwria nisticcaui (Rycerskość wieśniacza, ^{G VER}GD PIETRA MA-SCAGNIEGO (1863-1945), opera w jednym **oe, której tematem jest dramat zazdrości, rozgrywający się w sycylijskiej wiosce. Już we wstępjczkanału orkiestrowego rozbrzmiewa towana Tunddu, nie stylizowana instrumen-lecz naprawdę przezeń śpiewana. Opera łączy sceny ludowe, dialogi i pieśni w nie-p™^ny ciąg. Czysty śpiew wywiera równie omy efekt muzyczny, jak Sprechgesang - dramatyczny. Instrumentalne intcrludium (nr 10) jwonaga napictię przed tragicznym końcem. Melodyka jest prosta, o ludowym charakterze - np wiosenny chór wieśniaków rozbrzmiewa w „słodkich" tercjach i rozkołysanym rytmie trójkowym (nr 1, rys. B).

Muzyka programowo chara kteryzuje środowi* dto (np za pomocą ludowych tańców) i sytuacje W sposób skrajnie realistyczny przedstawia MASCAGNI zabójstwo Turiddu, w miary moż-fiwńd środkami muzycznymi: dramatyczne /KT w scenie walki na noże obu mężczyzn (niewidocznych). następnie nagła śmiertelna ciszo (ppppK Alfio ugoda! Turiddu. Kontrabasy I kody naśladują rosnące pomruki (ctenemmnrmo-rio) przerażonego tłumu, robi się coraz głośniej; na tym tle rozlega sic krzyk kobiety (nuty bez

taaaffigayjr MjsSga:

^^3i^e- z»óerzawe w kierunku wykor/ysty-