Atlas muzyki7

XIX w. I opera VIII / Niemcy: Wagner 455

* tRDUWBNEH tfr. 22 V 1813 w Lipsku, i UM88J W 'WnecjL młodość w domu oj-(jtYIlR.N (aktor) w Dtrtisite, od 1828 fSjw paMfam w Lipsku, od I831«udia ttinA nauka kontrapunktu pod kie-w kośocłc sw rbmasza WEJN-i ijyrfJA, Fagmcnt openmy fir W«totf(l832). IhoW***™*? **-13-1839 R« pnKoaal * WOntburgu; Boginki (1833— l«4^ opera romantyczna: od 1834 w Magdę-opera komiczna Żaka: miłości (1834-jS.tfifc powoe małżeństwo, z aktorka MIN-\ \ PI AM R. w 1836 przeniósł się do Królew-..i, u 1837 KMtal dyrygentem przy teatrze w Ryjka poCŁ pracy nad Rknzim, w stylu grand općrc mantę 1839 - bez pondy, zadłużony. UCkkM statkiem do Londvnu i Parvża.

K*i» Paryżu 1839-1842 !S*) ukończony Rienzi (prawyk. Drezno 1842); om &a twórczości opera moionf .: tekst i rau-*.ii ttknka tuhicżu 1841 (prawyk. Drezno 1843). fapdmfctrz dwora w Dreźnie 1843-1849 ty konanie IX Symfonii Becthorena 1846; ramkBntr, 1842-1845 (prawyk. Drezno 1845); frMr*. 1845-1848 (prawyk. Weimar 1850. a sprani LISZTA); rewolucja majowa 1849, list gwy a kompozytorem, który ucieka przez "mar do Szwajcarii.

UyłwZaydu 1849-1858 W twórczości Wagnera następuje zwrot od opery romBfltjc/irj ku dramatowi muzycznemu. W pi*.

teoretycznych Sztuka i mmłucja. Dzido ^{2?^ W¹ P?> > Opera i dramat MtDl) Wagner wykłada koncepcję nowego dramatu muzjemega Pbdejmąje się następnie jqj realj-ora. rozpoczynając prace nad Pierścieniem \Munga. Najpierw powstają końcowe frugincn-t> tentu poetyckiego. Zmierzch bogów (GOtterdam-mminjr, już w 1848. jako Śmierć Zygfryda). Aby Mdaćtówme dramatyczną postać wcześniejszym ^dmzemom. miast je opowiadać (ballada okspo-5ę»na). Wagner napisał teksty: Zygfryd (\%S\\ Ooto Rms (1851-1854) i Walkiria (1851-1856). Mfcjność kompozycji (od 1853 do 1857): Złoto kem, WaBaria.Zygfiyd\ i II akt. Później opuści! torydi (radość do MATYLDY WESENDONK. awy kupca OTTONA WESENDONKA, który “dzteffi Wagnerowi gośdny), Wesendonk-Lłeder Manowią studium wstępne do dramatu muz. 7>£ Mani lśniła. Pieśni Trdume i Im Treibhamznąjdu-Maęw 7Wston/ł*(duet miłosny z II oraz wstęp do III aktu).

Trisum Wagnera powstał pod wpływem uczucia do MATYLDY WESENDONK. Dokonując

własnej interpretacji średniowiecznego romansu

(GOTFRYD ZE STRASBURGA, ok. 1200). kompozytor tworzy ekstatyczną apoteozę miłości Koncepcja niekończącej się melodii, dzlęltiW! zharmonizowani u z najgłębszymi treściami Tri-suma przybiera tu najdoskonulszą artystyczni) formę Muzykę wypełnia b. ekspresyjm¹ chro-matYka (zob. a. 439, akordtrisiamneski).

S jnotyw praewodni pochodziodWOI^ ZOORNA (4876). Wagner mówi o motynach

tematycznych lub mełod\vznycb, tematach podita-wowyeh. motywach upodabniających lub przypominających (jak u WEBERA. BERLIOZA; zob & 451). Nowością jest ich całościowe ujęcie w kompozycji i założeniu formalnym.

Mątw przeznaczenia", małe interwały, brzmienia półtonowe; drwiny Tristana-Tkntrisa z Izoldy (tekst) przywołują przeznaczenie (motyw muz.). Motyw zapytania, wyraża gest ..pyłami!”, j«t skierowany ku górze (..otwarty”), podobnie jak melodia mowy. w różny sposób rytmizowuny; motyw spotykany już w baroku, takie u BEETHO-VENA (op 110). SCHUBERTA i in.

Motyw śmierci, ze skokiem oktawowym i patetycznym punktowaniem. Wszystkie motywy przeplatają się. np motyw miłości z motywem przeznaczenia, gdyż miłość staje się przeznaczeniem (takt 16). Motyw może rozbrzmiewać w orkiestrze równocześnie ze śpiewem, jako ważne dopełnienie wypowiedzi; słowom Tristana „wypijam dę bez wahania” (napój śmierci. który okazuje się napojem miłosnym) towarzyszy w orkiestrze motyw przeznaczenia, jako przypomnienie i wyrok losu (L 5; rys B). Orkiestra oddaje najgłębsze praę^cia i bez śpiewaków. Napój miłosny, wzięty za truciznę, zostaje wypity w dramatycznym geście, lecz nie prowadzi do śmierci, ale do wyznania miłości Odpowiednio do tego zmienia się harmonika (as-moll na H-dur. enharmoniczne cesJh. ad gis). tempo, barwa (instr. d. drewn.). dynamika (ffia pp), melodyka (motyw miłość, rva B). Wenecja, Lucerno, Paryż I85S-I86I Ukończenie Tristana i hołdy w 1859 paryska przeróbka Tamihdnsera (1861); amnestia w 1862. Podróże koncertowe 1861-1864 Sprowadzenie Wagnera przez króla LUDWIKA II do Monachium 1864-1865; prawykonanie Tristana pod kierunkiem HANSA VON BÓLOWA (Monachium 1865).

Trihsćhen pod Lucerną 1866-1872 Ukończenie Śpienakó*' norymberskich (1861—1867. prawykonanie w Monachium 1868). COS IMA 0837-1930). córka hrabiny D AGOULT i LISZTA. żona BÓLOWA, wyjeżdża z Wagnerem w 1868 do Tribscben (synSlEGFRlEU uł 1869; małżeństwo 1870). Wizyty NIETZSCHEGO 1869-1872; ukończenie Zygfryda (1864-1871), Bayreuth 1872-1883

Budowa teatru festiwalowego 1872-1876; komponowanie Zmierzchu bogów 1869-1874; prawykonanie tetralogii Pierścień Nibehmga w sierpniu 1876 pod kierunkiem H. RICHTERA, ftrr* sifala w 1882 pod kierunkiem H. LEWEGO Wagner komponuje, używając wieloczłonowego rytmu prozy Motyw wieczerzy rozbrzmiewa jako pozornie nieskończony nurt pełen wewnętrznego poruszenia (rys. C).

U Wagnera symfomczny język BEETHOVENA. tcmmlna ekspresu i irracjonalna metafizyka (lektura SCHOPENHAUERA. 1854) łączą się w mil sztuki, którego patos zostaje wywyższony do postaci kultu i wnika w sferę społeczno-polityczną. Fakt ten nie umniejsza wspaniałości dzieła.