Atlas muzyki7

Klasycyzm / opera II / opera buffa l: PcrRolesU Pahiello 375

Opera buffo («i Optra komiczna) lo utwór samu-d3el«W pełnospektakkwy, mieszczański, wesoły; snuwwi pr/ecmiróslw** opery seria: obie powsta-

Srt aió)łcneĄx>fiumskjq. J\xkzas gdy opęta se-; ,_est ważnym gatunkiem w lalach 1720-1780. oocra bufffl. po wczesnym sukcesie La genu pa-mla PERGOLES1EGO (intermezzo, 1733). sioie się ok. połowy stulecia wiodącym ldasycz-

S gatunkiem operowym, szczególnie daęki „UPPIEMU i PICCINIEMU. Opera buffa luki)' komedia muzyczna jest w swej istocie zwią-aitiii x muzyka pródklasyczną i klasyczną. Kulminację rozwoju tri opery stanowi twórczość MOZARTA. Opera buffa zanika na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych XIX w.; jednym ostatnich twórców był DOMZETTI.

Pierwowzory opery buffa

Historycznymi poptzednikami opery buffa były: -sceny i postacie komiczne (parli buffe) w operach seria XVT1 w„ zwł. w Wenecji (zoh s 310.

ry&B);

- intermedia (Intemiezzi) komiczne, wstawiane między akty opery łub dramatu;

- neapontońska komedia i muzyką, w dialekcie, sięgająca po tematykę mieszczańską, z naśladownictwem sytuacji dnia powszedniego i z udziałem postaci commedia delTone. parodiująca operę seria. Tak powstał nowy neapo-litoński Styl buffo sławny dzięki Lasenapadro-m PEROOLESEEGO.

Również intermezzo PERGOLESIEGO Uńet-lat Tracolh (Neapol 1734) charakteryzuje śię nowym stylem; początkowo Obowiązuje jeszcze jedność ruchu i afektu. Jednak późniejszy sposób traktowania tych elementów przynosi zmysłowe i żywe przedstawianie tekstu (w odróżnieniu od preedstawiania barokowego - uczonego i symbolicznego).

Liwettó z trudem łapie oddech, śpiewa więc krótkimi zawołaniami, między którymi pojawiają się pauzy; „Tl płaca!** (Uspokój się!) -Addio! Addio!”. Towarzyszy temu spokojny, równomierny ruch. ftjtem następuje nagłe zawołanie: „Tracółlo miol” (O mój Tracollo!) z odmienną „podsumowującą*’ raotywiką. Zmienia się również muzyka: całotaktowa wstawka orkiestrowa, dwu taktowe ligaiury, szerokie gesty w postaci skoków oktawowych PJ'. Następuje zmiana harmonii: druga dominanta (C-dur) do dominanty F-dui; urozmaicone harmonicznie przez silne alteracje. jak kwinta ges i nona der, stanowiące typowo ne-flpplitańśłde zwroty służące pogłębieniu wyra-zu (zoh seksta neapolitańska. s. 98). Wszystkie te cechy znalazły kontynuację w nurcie stylu sentymentalnego (rys. B).

Muzyka zawiera elementy do pewnego stopnia „deksne", odpowiadające aktorskiej gestykulacji, która oddaje emocje duszy.

Tematyka opery buffa. od komicznej do tkliwie sentymentalnej, jest zaczerpnięta z życia codziennego (zoh niżej; bohaterowie: służący, balwierze

itp-)- Nie bez znaczenia był wpływ commedB deuarte.

Commedia deWarte była Improwizowaną burleską XVI w., z ustaloną akcją, o szczegółach wykonania decydowali aktorzy, często ad hot. Bohaterowie - typy charakterystyczne (ich rolo odgrywano z użyciem przypisanych na stale masek i kostiumów). Należały do nich Puka-ndla, Arlecchino. Panulone i Brigbdla. lobelia, Colombina. Capitano Spawroio, Dottorc (lekarz, prawnik) oraz szczególnie para pan-służący: Mognifko i Zanm (np. Don Gio-vanni i Lepordlo).

Dopiero GOLDONI w swych librettach zindywidualizował powyższe typy, kretąąc żywe charaktery o zróżnicowanych cechach.

Opera buffa korzysta z potocznego języka, często z dialektów, obcojęzycznych wtrętów (ładna), cytatów, parodii, szybkiego purlanda. efektów lochania. ziewania, jąkania.

W scenie z Ilbarbiere di Snigfia PA1SIELLA Figaro ogłusza 2 sługów Bartola. Dlatego nie są w stanie zwyczajnie opowiedzieć Bartolowi, co zaszło. Scena jest dowcipna i widowancwo-wa. odpowiednio podkreślona przez muzykę. Svegliaio ziewa na długiej nucie _AhT. w orkiestrze rozbrzmiewają w tym czasie wytrzymywane dźwięki. Giovinetto kicha produktów© z wybrzmieniem na „cif (a-pek!). później z powtarzanym „ przygotowań icin na (3 ósemki przedzielane pauzami). Bano-lo zadaje szybko, bełkotliwie pytanie, dokładnie w takcie: „Och. cóż ro za śpiew?”. Orkiestra uzupełnia partię nerwowym ruchem ósemkowym (rys. C).

Standardowe typy obsady Librecista i kompozytor, autorzy opery buffa. podobnie jak w przypadku opery seria, musieli uwzględniać określone zestawienia postaci i ich odtwórców, którymi dysponowały niemal wszystkie teatry. W operze seria występowało na ogól sześć postaci, przeważnie głosów wysokich. Jeszcze S. MATTE1 opisuje w 1781 sześć typów jako cztery głosy żeńskie (hib kastrad). jeden tenor (^cróF) i jedengłos, na ogół niski („osuonia partia, osoba z dworu**)- Odpowiada temu dyspozycja ról w Łaskawości Tytusa MOZARTA (rys Ak W intermezzo występują na ogol dwie osoby, śpiewające w naturalnych rejestrach (sopran, bas). W operze bufTa występuje 7 (także 6) postaci. również śpiewających w naturalnych rejestrach. bez kastratów. MOZART tworzy w ten sposób obsadę swej niedokończonej opery Lo spasa deluso (1783). z czterema głosami męskimi i trzema kobiecymi. Postacie męskie to po części charaktery mieszane, łączące w sobie cechy komiczne i poważne (moi caratterrl Cod Jan tub te ma obsadę sześcioosobową. W Dan (Tfcmt—w występują role seria - utwór ten wymaga więc ośmiu solistów (partie Komandora i Masetu podczas praskiej prapremiery były wykonywane przez jednego śpiewaka).