Atlas muzyki8

Klasycyzm / opera Ul / opera bulla 2: Mozart 377

IteK. K>ntMN icmaiy kę oraz inscenizację dzid teatralnych okrośląjit od antyku gatunki: vo .w dricjc granów: wioną: palne. świąty-nici, kolumny;

hwttdŁr. historie rodzinne; proza: dom, ulica,

’    , _tś.

• tatyro'. Życic wiejskie, pastorale: śpiew; las, jaskinia. wybrzeże

Wn»j«eTOfi»nr przedstawiają wydarzenia hi-tiorycznc (SZEKSPIR). Rozwój opery: od gatunków pastoralnych (Dafne. Orfeusz), przez ,f*rt seria jako odpowiednik tragedii i historii do iyf*rr kufla- komedii.

Duckspolecmości i zespól W operze bulla pojawiają się recytatywy, pieśni. mniejsze i większe arie - jednak dlii gutun* ku nie sj charakterystyczne śpiewy solowe, lecz tinsamble i finały

Opera buffa jako komedia w swej istocie społeczni zbliża się do muzyki wielogłosowej. W teatrze

Sacie wypowiadają ać sukcesywnie (dialog).

:tk W operze kilka post aa może śpiewać równocześnie (ansambl). W ansamblach rozbrzmic-w.ijil glosy różnych osób. osiągając harmonię i jedność. To wielogłosowe współdziałanie, które niekiedy prowadzi do zatarcia zrozumiałości wypowiedzi, odpowiada zarazem czysto muzycznym założeniom muzyki instrumentalnej. Tuk wiec w XVm w. opera buffa i muzyka instrumentalna inspirują się wzajemnie, prowadząc do plastycznej muzyki klasycyzmu.

W Weselu Figara MOZARTA wybitne walory muzyczne powodują, że rewolucyjne treści ustępują auttywom czysto ludzkim. MOZART inscenizuje Hbretio.

Gdy niespodziewanie do gabinetu zamiast Cherubina wkracza Zuzanna, muzyka oddaje wszelkie zdarzenia zewnętrzne i wewnętrzne: dc& Hntbiego wyraża aę w gwałtownych, opadających figurach trójdźwiekowych. Zaskoczenie widokiem Zuzanny oddają pauzy, oszczędniejsze kroki interwałowe, zmiana kierunku ruchu w piano. Odmianę oraz to. jak jest postrzegana, odzwierciedla modulacja. B-dur Zuzanny dominuje nad Es-dur Hrabiego. Zuzanna triumfuje powściągliwie i spokojnie, z tanecznym wdziękiem. Choć milczy, muzyka przemawia za nią, następnie wypowiada słowa pozdrowienia z udaną niewinnością (rys. B).

W Don Giovannim MOZART łączy ze sobą nawet kilka ansambli: w scenie balu tizy orkiestry grają równocześnie trzy tańce w kunsztownym nawarstwieniu metrorytmicznym, co odpowiada trzem warstwom społeczeństwa (tyiA).

Finał

Z czasem opera buffa nabrała bardziej dramatycznego wyrazu - wydłużono finały. Większość oper imała dwa finały, które zajmowały ok.l/4 czasu trwania całego dzieła. DA PONTE nazywał finał ..dramatem w dramacie", w którym wszystkie osoby musiały wystąpić i śpiewać w ansamblu. Rezultatem było dramatyczne crescendo / kunsztownymi ritardandi. Odpowiednio do

tego kompozytorzy nadawali finałom dramatyczną oprawę muzyczną, zarazem jednak starali się utrzymać cały finał w remach nadrzędnej, czysto muzycznej formy, Najprostszą by) wudt-me (s. 382), bardziej urozmaicony był finał km-mchowy, a najbardziej kunsztowny ~fh\al rondowy (po raz pierwszy u PICCINIEGO. Buuna fi-glfuola. 1760; sławny U finnl w Weselu Figara MOZARTA, s, 130. rys, B).

Twórcy oper buffo

LEONARDO VINC! (1690-1730). Neapol, Lo cecato famo (1719, w dialekcie neapolitań-

skim).

LEONARDO LEO (1694-1744), Neapol. GIOVANNI BATTISTA PERGOLES1 (1710-1736), Neapol (i 315); opera buffa Lo Jrotc 'manunoruto (Neapol 1732, komedia dialektowa), La sena padńma (intermezzo wplecione w jego operę seria II prigionier superho, Neapol 1733, sukces światowy, m.in. Paryż 1746 i 1752, zob & 379); Uricttae Trucolb (intermezzo do opeiy seria Adriana in Siria. Neapol 1734).

B ALDASS ARE GALUPPl (1706-1785), Wfcne-cja, 1741-1743 Londyn, od 1748 kapelmistrz w Bazylice San Marco w Wenecji, 1765-1768 Petersburg; współpraca z GOLDONIM - II mondo della luna (Wenecja 1750, temat wykorzystany także przez PICCINIEGO. HAYDNA. PAISIELLA). II fllosofo di campagna (Wenecja 1754).

Wenecki styl GALUPPIEGO jest bardziej barokowy. prostoduszny; styl nowej generacji kompozytorów neapolitańskich - dowcipniejszy, plastyczny.

NICCOLÓJOMMELLl (1714-1774), Neapol, uczeń LĘA, m.in. w 1753-1768 w Stuttgarcie. NICCOLO PICCIN1 (1728-1800), Neapol, uczeń LEA; La ceccluna ossia La buona/gliu-ola (Rzym 1760, tekst GOLDONIEGO); /Wdggtoori (Neapol 1774); od 1776w Paryżu. GIOVANNl PA1S1ELLO (1740-1816); tlbarbk-re di Sh/igtia (Petersburg 1782). La Molinara (Neapol 1782), Nina (1789).

PASQUALE ANFOSSI (1727-1797), Neapol.

Rzym; La finta giardiniera (Rzvm 1774). DOMENICO OMAROSA (1749-1801). Ne-apol, Wiedeń; II matrimonio segreio (Wiedeń 1792).

Opery Iniffa Mozarta

La finta setnplice. Opera bujfa (Wiedeń 1768); La finta giardiniera. Dranmui giocoso (Monachium 1775); L'oca deI Cairo (1783, Iragm.); Lo sposo deluso (1783. fragm.);

Wesele Figara. Opera buffa (Wiedeń 1786), tekst LORENZA DA PONTEGO (na podstawie Szalonego dnia BEAUMARCHAlS‘GO, 1784); // dissoluto punito ossia U Don GknannL Dram-ma giocoso per musica (Praga 1787). tekst DA PONTEGO;

Cosi fan tut te ossia La scuola degłi amanti Opera bitffa (Wiedeń 1790). tekst DA PONTEGO