Atlas muzyki3

XIX w. I jitoŚń II / Brahms i In.; pleśń chóralni! 467

,..v,«WB'-^;RTA ! SCHUMANNA w ' j \i\ w widu kompozytorów kultywowa-iSaipopularny gatunek pieśni, upo-^dubomdi ihdęki licznie wydanym drukom. Za My 1 ogól prosie, by mogli wykonywać . _irui,v/y. Oprócz takich twórców, jak LACH-tfR KRHUT/ER. MARSCHNER. wyróż-Lgafptl MENDELSSOHN (duety) i CARL i OEWB (1796.-1869; bullady). y\; poi ftukdfl pieśń, podobnie jak inne gatun-b muzyczne. ruzwjjn się w dwóch nurtach: Lonserwoiimiym. reprezentowanym pracz ROBERTA FRANZA (1815-1892), A. JENSE-NA. I BRAHMSA:

. wwitonkun: LISZT. WAGNER. WOLF. RE-GER. PFITZNER. STRAUSS. i BRAHMS dzięki poetyckim upodobaniom, ttwemic zaczął pisać pieśni. W 1853 opublikował fi OesSnge (op 3). które zadedykował BET-TINIE VON ARNIM. Stworzył wiele pieśni, min. Lkbesireu (Wierność miłości op. 3 nr I; IS53. REINICK), WkgenUed (Kołysanka op. 49 nr 4:1868), lergeh/icłws St&ndchen (Daremna mnada op 84 nr 4; 1881). Feldeinsamkeit (Pol-ni&motnaMop. 86 nr 2; 1879. ALLMERS). Der JbLdus ist die kilhłc Sadu (Jak noc jest śmierć op96nr I; 1884. HEINE), łmmer leiser wirdme-^yjesi mój sen op. 105 ar 2; LINCKi; lemat Andante w Koncercie fort. n-dur op 83 nr 1881). Brahms broni ludowej prostoty pieśni zwrotkowej przed tendencjami Dowomcm., lecz nie z pozygi klasvcvzujacvch i imcsaaanskich (w sensie „szlachetnej prosto-ty k lecz z uwagi na wymaganą w tej formie wy-wiąjakość melodii: „Pieśń żegluje obecnie kurom tak dym, ze nic potrafi dostatecznie dobrze swego ideału, a jest nim pieśń ludowa” <27 1860doCLARY SCHUMANN).

^ Odzie sa/lckiej (op. 94 nr 4; 1884. SCHMIDT) ponad ciężkim, lecz ruchliwym akompaniamentem wznosi się antycznie styli* ^zcroJ^łna* prosta, lecz ekspresyjna melodia, pełna dostojeństwa 1 harmonii (podobna do Ada-vio ?. Koncertu skrzypcowego, 1878; rys. A).

W formie cyklu powstały Romanien om L. Tmks Magelone (O pięknej Magełonie op 33,

1862) oraz \flec crtiste GesOnge (Cif ery śpiewy powinę op. 121.1896, teksty biblijne).

Brahms zapisywał i oprncowywuł też wiele pieśni ludowych na głos solowy, zespól wok., chór. Bardzo popularne były Uebestieder, walce do wschodnich tekstów ludowych na zespól wok. i fon. na 4 ręce (op 52.1869; op 65,1874). Kierunek nowoniem. reprezentują zwl.: WAGNER. 5 Gedichte fur eine Fruuemtlmme (1857--1858. M. WESENdONK. s. 455). LISZT i HUGO WOLE (1860-1903). Wiedeń zbiory pasm

gsssrssssSS

pieśni. 1896).

Punktem wyjścia dla Wolfa jest szczegółowa interpretacja tekstu, kompozytor tworzy raczej małe sceny niż. pieśni („Wiersze no glos wokalny ł fortepian”). Fortepian jest równie ważny jak ork. u WAGNERA, służąc psychologicznemu oddaniu zdarzeń. Głos wok. raczej deklamuje tekst, niż przyporządkowuje mu melodię: jest to sztuka późna, subiektywna 1 b. subtelna (rys B>. W XIX w. pieśń rozwijała się specyficznie w różnych krojach europejskich.

Rosja: po GLINCE i BORODINIE pieśni komponował oprócz CZAJKOWSKIEGO zwł. M. MUSORGSKI. nadając im nowatorsko-realistyczny kształt i rosyjski koloryt. Oprócz wiciu pojedynczych pieśni powstawały cykle, takie jak W dziecięcej izbie (1868-1872, do własnych lek słów). Bez słońca (1874), Pieśni i tańce łmier-<*(1874-1877, oba cykle do słów GOLEŃ ISZCZĘ WA-KUTUZOWA).

Pieśni cechuje niezwykła harmonika, kontra-punk tyczne nieokrzesanie, zaskakująca melodyka i rytmika, są pierwotne i oryginalne, z drastycznymi obrazami ilustrującymi tekst (rys Cl. Francja: własna tradycja pieśniowa z romantyczną romance oraz artystyczną mćłodie - BER-UOZ, MEYERBEER. DAVID. MASSE; GOUNOD, BIZET. DELIBES, FRANCK. LALO. SAINT-SAENS; później zwŁ G. FAURE (1845-1924) i H. DUPARC (1848-1933).

Pieśń chóralna

Chóry mieszane były w XIX w. b popularne (co utrzymuje się do dzisiaj). Do pierwszych chórów tego typu należała berlińska Singakadcmie założona przez C F. FASCHA w 1791. od 1800 kierowana przez ZELTERA (& 395), organizująca sławne koncerty (Pasja Mateuszom BACHA, zob & 463). Oprócz oratoriów i kantat ważne byty pieśni chóralne: tworzyli jero-in. SCHUBERT, MENDELSSOHN. SCHUMANN. FRANZ. HAUPTMANN, BRAHMS. BRUCH. Deutschen FolkslialcrJUr rirsfinatiiym Ouw. gc-setzt wn J Brahms (Niem. pieśni kulowe na czterogłosowy diór, ułożonepriczJ. Bruhima. 1864) pod względem tekstowym odwołują się do Iiisi pierwowzorów (F. SPEES. TnnznaduigaU. Ko fonia 1649). Faktura naśladuje polifonię wok. z XVI/XVII w., w ich pozornej prostocie brarai uczuciowy ton późnego romantyzmu (rys D). Stowarzyszenia śpiewacze spotykały «ę na wzór angielski podczas wielkich festiwali muzycznych, dla wzajemnej inspiracji i współzawodnictwu. np Siederrhetnisches Musikfest (corocznie od 1817), Chóry męskie (Liedertafeln. Uttłerktiinze) stoły się bardzo popularne. Pierwszym było het lińskie stowarzyszenie Liedcrtafeł, akaiw w 1809pras ZELTERA (a 395). ograniczone do 25 mężczyzn, wyłącznic kompozytorów, śpiewaków* i poetów. L. BERGER założył w Berlinie w 1819 wraz z KLEINEM. REJCHARDTEM i RELLSTA BEM „młodszą" Uedmafci Śpiewano zwrotkowe pieśni chóralne w typie ludowym (iw Mdbank czterogłosowe, n otppcłb. Inspiratorami tego nurtu byli zwł. H. G. N At • ELI (1773-1836). S/w,ii-caria. i F. SILCHER (1789 I860X Tybinga.