Atlas muzyki9

XIX w. / muzyka orwcsirowa v # poemat symfoniczny II 499

H*_rvr nAVID(1810 -1876): egzotyczna ¹ ‘^{1 ,C,}Łln« ^ Wr/ (iWitó; 1844.

Chrisiophe Colomb

iwR^RANCK 0822-1890). poematy

tfXpncd LISZTEM). Les óółUks {Bolidy, js'^ lS76). Le chasseur maudit (Potępiony antkr, 1822. wg BURGERA). Les Djinns ,p';my, 1882. wg HUGO, z fort. solo). Psychi (1887-1888.ż chórem).

CAM1UE SAINT-SAfiNS (1835-1921): Le nmel tTOmphałe op 31 (Kołowrotek Omfalii', 1872). Phation op. 39 (1873), La tianse ma-eop 40 (Tbniec szkieletów: 1874. zc skrzypcami solo). Lajeunesse tfHennie op 50 (Mło-fok Herkulesa', 1877).

W Toku szkieletów (wiersz CAZALISA) kompozytor bawi się wirtuozowskim realizmem brzmieniowym, ilustrując uderzenia dzwonu o północy i śmierć, która zgodnie z przedstawieniami na licznych obrazach gra na skrzypcach i wiedzie (walc) korowód szkieletów (ksylofon), do chwili gdy pianie koguta (obój) zakończy upiorne widowisko (rys. B).

GABRIEL FAURE (1845-19241, z Pamiers (Arićge), uczeń SAINT-SAENSA; w latach 1866-1870 był organistą w Renncs. od 1871 przebywał w Paryżu; w 1877 został kapelmistrzem w Ste-Madeleinc, a w 1896 profesorem kompozycji (RAVEL, BOULANGER); Les °P- 12 (Dżiny, V. HUGO. zchórem).

VJCENTD*INDY (1851-1931), uczeń FRANCJA wraz z BORDESEM i GU1LMAN-TEM założył Schola Cantorum: trylogia gmf^ Walłenstein op. 12 (1873 1881. wg SCHILLERA), Laforet enchantóe op 8 (Za-cmokany lar, 1878, wg UHLANDA). Tableau de voyage op 36 (Obrazy z podróży; 1888-1892), Jour d"etł a ta montagne op 61 {Letnia podróż w góry, 1905, tryptyk symf).

ERNEST CHAUSSON (1855-1899): lniane op. 5 (1882-1887), Soir de fete op 32 (1897 1898), Poeme op 25 (1896, ze skrzypcami solo).

PAUL DUKAS (1865-1935), Lapprentisorcier {Uczeń czarnoksiężnika-, 1897. wg GOETHEGO).

Rosja. BALAKIRIEW: Rui(1864, 1884).

BORODIN: W stepach Azji Środkowej (1880).

MUSORGSK1: Noc świętojańska na Łysej Górze (1867, wg GOGOLA, w opracowaniu RiMSKlEGO-KORSAKOWA juko Noc na Łysej Górze).

CZAJKOWSKI zob. s.495.

R1MSKI-KORSAKOW: Sadko (1867-1869. 1892). Kaprys hiszpański (1887). Szeherezada (1888) w 4 częściach, z charakterystycznymi tematami: sułtana - w potężnych oktawa^, gwałtowny i nieokicłznaiiy-orazSzrficraady.

lSkOWa!gLAZUNOWA {Stieńka Razin, 1885; Kreml, 1890), SKRIABINA i in Czechy. BIED KICH SMETANA (1824-1884) z Litomyśla (Czechy), od 1843 w Pradze. zwolennik LISZTA. W 1848 założył konserwatorium. W latach 1856-1861 był na wygnaniu w Szwecji. Od 1861 działał jako dyrygent stowarzyszenia śpiewaczego Hlahol (później powstało wiele podobnych), od 1862 w Prozatimni diyadlo. był również krytykiem muz. Po powrocie do kraju w 1874 stracił słuch (s, 486). Kompozycje: 8 oper. oratoria, muzyka kam-, poematy symf.: Ryszard ///(i857-1858). Obóz Wallensrełna {\H5&\*591 flakon JarI (1860-1861), cykl Moja ojczyzna (ok 1872-1879): L Wvszehrad (zamek w Pradze). 2. Wełtawa (ł 128). 3. Szarku (skala Amazonek). 4. Z czeskich łąk i gajów, 5. Tdbor (twierdza husy • tów). 6. Blank (wzgórze husyckich bohaterów). A. DVORAK, cykl poematów symf.: Wodnik, Południca. Złoty kołowrotek. Gołąbek op 107-110 (1896, wg ERBENA); Pieśń bohaterska op 111 (1897).

Skandynawia. JEAN SIBEUUS 11865-1957): 7 symfonii, 11 poematów symf. m.in. Kidleno (1892), Saga (1892). Finlandia (1899).

CARL NIELSEN (1865-1931): 6 symfonii. 2 poematy symf.: Saga-Drfni (1907-1908). Pan i fletnia (1917-1918).

Austria, Niemcy

Ze szkoły LISZTA, bądź z jego inspiracji, wywodzili się KLUGHARDT. SCHARWENKA HUBER, KLOSE. HAUSEGGER. HUGO WOLF ze swym poematem svmf. Penthesilea (1883-1884, KLEJST) i Serenadą *i (op posth k a później RICHARD STRAUSS z 9 poetnata-mi symf. (zobi s. 513), np Uciesznefigfe Dyla Sowizdrzała. Wedle dawnej piosenki szelmowskiej w formie ronda op 28 (1894-1895).

Narracyjny prolog i epilog tworzą ramy dzieła; Dyl otrzymuje 2 tematy: rogu. z potrójnie powtórzonym, „fikołkowatym*' motywem, oraz temat o karykaturalnym charakterze grany przez klarnet D (rys. C). Program (ryt C): „Był raz sobie błazen, zwał się Dyl Sow izdrzał, złośliwe diablę, gotowe do coraz nowych figli! Czekajcie na obłudnicy! Hop! Nu koniu pęds pośród przekupek, umyka w siedmiomilowych burach i chowa się w mysiej dziurze W przebraniu księdza prawi namaszczone morały, lecz z dziury w bucie wyłazi szrłma. za żarty z rrh gu dopadnie go jeszcze trwoga. Dyl kawalerem, wy mienia uprzejmości z pięknymi dziewczętami; jedna naprawdę go oczarowała, ubiega się ojej rękę. lecz dostaje kosza! Boprzyąęga zemstę na całej ludzkości - motyw filisterski Suwu tifrarom kilka niesłychanych tez. potem pozostawia ich osłupiałych swemu losowi, strojąc miny z oddali. Spicw-ka Dyla. Sąd. Pogwizduje sobie obojętnie WSjok: **Snuenr'«* [Wącha. rys CJ. Wstępuje po *łopnutch szafotu i zawisa - ostatnie tchnienie, ostatnie podrygi. Zakończyło się doczesne życie Dyla". Forma ronda: z głównymi tematami Dyla w F-dun które powracają na tp°*6b ioadow>.

5 kontrastujących epizodów w zmieniających hę tonacjach (Ty,. S. S,,. D_U1.