Atlas muzyki 7

Renesans / muzyka smyczkowa i uspołowi 265

umenulnej na zespół koniec XVI w., jednak

aww po>l lewice y

wspoluc^smiczyly

T>1i^ dn.k.v

^1<^!ill ‘-‘~~^J- villiincili. madrygałów " .jv.ru .»"t k v| one prramacyoncyrr *0ie mmee. cryl> ..do śpiewania i grama -iiTji—^i<n>rm“ **>* ^ro/,n**^|y^;.

‘ ^nflucni' współgra ją / glosami wokalnymi

,0,**/****    .    ....    ,    .    .

gtuntncnt* Aistępuja niektóre glosy wokalne;

_ i>nrj wykonują przeznaczone specjalnie jbwfc panie akompaniujące. np konimtenor « pitto dyszkantowej;

Uxnpv>vM wokalna jest w całości wykonywa* ttimBuroenulmc.

MunLt instrumentalna przejmowała przy tym kicane ł*n* muzyki wokalnej, zgodne z odde-tbtta frazowanie oraz melodyjny i dek lamacyj-U gy< gry Gatunki instrumentalne wzorowano ■MiokKb:

■ud był wzorem dla ricwuni. fccfcaom stanowiła wzór dla canzon da sonar, caaiw ilk lraanii Adaptowanie utworów (Honornych prowadziło do powstawania no-wm± kołnpozycji w podobnym stylu. Dla can-wny typowy jest motyw inicjalny z powtarza-*** dżmęluan (zob i 254). żywy rytm oraz Panu homofonicznych i imttacyj-

•Wonomia koncepcji instrumentalnej wykształ-2j?5 * “Wumcntalnych wstępach do dzid ttouin>ch i tańców intradach (zawsze dwu*

Stó“*** '^wob*Ó w typie pawjtny na-^w tyP^ gabardyn rltornchich z mwarainą formułą basową, ritornclc ^tępiSwipostludiów).sin-

Ogólny przypadek stanowiło wykonanie wokalnych przez solowy instrument {JSSfnS™ ‘klawiszowym. Hiszpan ŁatWURTlZ opisał tę praktykę w swym podlę™? P? na vtoli < Trat lado de głosas. Rzym Książka zawiera nie tylko omówienie tech-■bgry na tym instrumencie, lecz także ogólne anady poprawnego muzykowania i improwiza-9*- wprowadzając ucznia w teorię i zasady kom* pozycji epoki. ORTIZ demonstruje sposoby wariacyjnej gry na violi basowej na podstawie basu oslinat owego, następnie sztukę dyminucji (ornamentowania) przy wykonaniu chunson łub madrygału:

I. instrument klawiszowy wykonuje partie głosów wokalnych, stanowiących akompuniu-mem. podczas gdy solo violi basowej wzbogaca cios basowy (zob. rys. A. glos basowy w partii klawiszowej oraz leżąca poniżej lima

4    Wdo icszczc bardziej oddalić się od

2“ ^mOZnd ,r!mnmwi/umc dodatkowy, swobod-oryęnatu.    system) pokazue

">    ^■ic^uSrumcnwIn. odbje-

i®to komponowanego, a »•

razem jak kunsztowna była jej koncepcja i wykonania Oni aHa menie (z głowy) wymagała improwizacji według pewnych formuł i stanowiła akt twórczy, wykraczający poza samą interpretację.

Metoda wykonywaniu wielogłosowych utworów wokalnych przez instrument solowy /. klawiszowym akompaniamentem prowadziła do muzyki solowej z towarzyszeniem Hasso continuo typowej dla czasów baroku.

Autonomiczna instrumentalna muzyka zespołowa rozwinęła się w szkole weneckiej. Instrumenty towarzyszyły chórom wokalnym bądź grupowały sic w. grające wymiennie, chóry czysto instrumentalne. tak jak organy mogły wymieniać się z głosem wokalnym. Ostatecznie zaczęto komponować samodzielne utwory instrumentalne. Ich nazwy, takie jak sonata, canzona, nie oznaczają jeszcze specyficznych form. Najwcześniejsze wydania muzyki zespołowej pojawiają się. jeśli nie liczyć aranżacji ATTA1-GNANTA. dopiero pod koniec XVI w.: 1584 Canztmi a sonarc K MASCHERY. wydane pośmiertnie w 1615 Canzoni e sonatę G. GA BRIE* LEGO (2-22 głosy), 1597 Sacrae symphoniae I G. GA BR IF. LEGO ze wskazaniami obsady.

W ostatnim z wymienionych zbiorów znajduje się Sonata pian e forte, kompozycja dwu* chórowa, na chór niski i wysoki. Sonata jest trzyoddnkowa, składa się z ekspozycji chórów, rozczłonkowanej części środkowej z monumentalnymi partiami akordowymi ora/ kontra-punktycznic gęstego, imitacyjnego zakończenia. Schemat na rys. C ukazuje barwną przemien-ność dynamiki piano i forte, przykład nutowy - przeciwstawione sobie blokowo, tonalnie „wędrujące** brzmienia (A-dur. d-moll. G-dur. C-dur z kadencją do F-dur bądź B-dur. następnie Es-dur). Urzeczywistnia się tu nowy. barokowy typ muzykowania w postaci widochó-rowego, przemiennego koncertowania.

W Anglii w XVI w. powstają liczne fantazje i kompozycje In nomine (utwory instrumentalne w fakturze motetowej z c.f In nomine, zaczerpniętym z czterogłosowego Benedźcrtts X TAVE-NERA z 1528). Utwory te. jak i kompozycje czysto wokalne, były wykonywane w XVI- XVII w. przez instrumentalne consorts: zespoły instrumentów jednego typu (hAo/pc) lub różnych typów (brćken c. np. instrumenty dęte i smyczkowe. cw. także głosy wok.).

Najpiękniejszym przykładem włiofc cortson (takim też mianem określano kompozycje) są fantazje na kwartet viol. Utwory tc. zwane ftmcles. miały fakturę motetową. / podziałem na (kontrastujące) odcinki oparte nu różnych tematach, imitowanych we wszystkich głosarh Już wówczas praktykowano więc grę na równoprawnie mikto\vanycli-instrumentach, na podobieństwo póznięra^^Ma^fejtego kwartetu smyczkowego. RA B ukazu ję V>ńcowc

_SM«MVRQ/.i niKitou T