Atlas muzyki2

Renesans / Anglia w XV w. 235

U Aititlli takie w XV * punkt owkości mu/>-spoczywa n.. K*tunk«ch nakn.1-ini^ch mwalnyeh. rcK motetucli. utwo-3?nuuyjnych. hymnach i kolędach (s.

SS mSy^{kl an}»- Ą s^k™^mnu melodyka : ludowym chwakterae. przejrzysta rytmika ilaifau lurroonikH. która preferuje brzmienia pefreocrcjeiwksiy).

Mu^fca .mg;, raczej przestarzała, stała się, tło n^yiiego stopnia nu zasadzie przeciwieństwa, grotem dto nowej naturalności, która pojawiła się

_v różniejszej muzyce IV.

Kolorowanie sopranu. W Anglii rozwinął się voegótny sposób traktowania chorału. W kom-pwygl trzyglosowej znajduje się on w glosie górnym (OnUnurium mis,me, zob. s. 225), jest Jednak prowadzony lak, żc dźwięki chorahi, ujęte w prostym rytmie (na ogól 3/4), są ozdabiane nulami przejściowymi {kolorowmc). W Sposób 0011101% powstaje płynna melodia z cezurami .iddtfcliowymi \vynik«jąc><mi z tekstu i niewielkimi tnetiatratami.

R\s. A ukazuje zestawienie chorałowej podstawy.' kolorowanego dyszkantu. Chorał (górna linijka) jest przetransponowany o kwartę do góry, z pozycji tenorowej do dyszkantowej. Melodyjne traktowanie chorału stanowi silną opozycję wobec fr. techniki izorytmicznej.

Ang. dścut i system sight

Dawnej kmiłynentałnej technice improwizowania putn discantus (dLscantus supra librtim) odpowiada w Anglii improwizowany wielogłosowy spicwliturg., tzw. ang. discant (jeszcze w XVIII w). Polega on na śpiewie w równoległych konso-““ raróoskonałych (do 5) pomiędzy „filara-na %mtowoK)ktawowymi. Chorał (ptainsong) znajduje się w glosie dolnym lub środkowym l^ypadka/abun/en, zob. niżej).

Zamiast notacji stosowano pewien system mne-moicchmczny (sigiu system), Śpiewacy spoglądał na zapisany dźwięk chorału i wyobrażali sobie odpowiadające mu, określone regułami ratowały (acconiir, m sight% na widok; rys B: brązowe kropki); śpiewali je w transpozycji (in Wwar, rys B, niebieskie kropki):

- meoc iM, główny kontrapunkt), transponó-wany o kwintę w górę. zakres (degree) do okrawy powyżej chorału;

treMc (T. triplum), transponowuny o oktawę w górę, zakres od kwinty do duodecymy; quirtbk (Q, ąuadruplion), transponowany 0 duodccymę w górę. zakres - oktawa podwójna (głosy chłopięce);    .

rabunku (F). transponowany o kwintę w ddi, zakres do tercji poniżej chorału:

• emmcir in natural sighr (Cn. miny), transpozycja k wintowu W doł. ^do

oktawy ponlź^c^rłiłiU _ktmlnipunk, wir-^cwn,‘^{r wdó!}-^do mony

Przy dźwięku inicjalnym śpiewacy wyobrażali sobie sam dźwięk chorałowy, czego rezultatem było odpowiadające transpozycjom współbrzmienie kwintowó-oktuwowe (rys B: czarne kropki).Takie współbrzmienia były wyznaczane cezurami wersów i jednostek logicznych.

W technice faburden chorał znajduje się w głosie środkowym, tzn. mene, nazywanym leż bur-den. Pod nim rozbrzmiewa fahurden, jako dolny kontrapunkt do burden, powyżej zaś treble: zob. przykł. nutowy - sekwencja wielkanocna Wctimae paschali laudes, dźwięki wyobrażone i śpiewane.

Praktykę improwizacyjną ang. discant u opisali w 1. poi. XV w. L. POWER. CUTELL. PSEU-DO-CHILSTON i in.

Za uszeregowaniem dźwięków stoi jeszczcdaw-nn praktyka organum. Sztywne współbrzmienia kwintowo-okiawowe. przypominające dawne-organum paralclnc (s. 198). pomiędzy „filarami” wersów ulegają jednak przeobrażeniu w ruch. który dzięki tercjom i sekstom (w typie fauxbourdonu), chromatycc i dźwiękom prowadzącym jest zorientowany na brzmienie; barwny i dążący naprzód (rys. C).

Kompozycje muzyków ang. zachowały się przede wszystkim w rękopisie Old Hallonz Kodeksach trydenckich (zob. s. 233. gatunki, zob s. 225). Głównym kompozytorem był JOHN DUN-STABLE (ok. 1380-1453), kanonik i muzyk księcia BEDFORD, dzięki któremu mógł poznać późnogotycką muzykę fr. i burgundzką, być może także wioską. DUNSTABLK był otwarty na inspiracje, jednak tworzył głównie w stylu ang.:

-    msze. początkowo pojedyncze części ordina-rium. często z izoiytnucznym tenorem, później swobodne partie tenorowe, «w. chorał w dyszkancie (rys. A), następnie ten sam tenor dla dwóch części ordinarium, np Gloria i Credo (pary mszalne), wreszcie wspólny tenor we wszystkich częściach; dzięki temu cykl mszalny stał się zarazem cyklem muzycznym nbq tenorową (np. Afissa Ke.\ ctwfonmu tenor, nie-koniecznicliturgiczny, podlega wariantowym zmianom w poszczególnych częściach:

-    motety, trzygtasowe. toc. rei., spośród trzydziestu dwanaście jest izorytmicznycb z tenorom w głosie dolnym; niekiedy pojawia «C pod nim kontratenor Jako głos czwarty: rys D przedstawia /ukończenie motetu do tekstu z Pieśni nad pieśniami', głosy dolne mogą bw wykonane instrumentalnie: statyczne, pod względem harmonicznym, brzmienia pęcrąl-kowc i końcowe występują praandenhrc z ruchliwymi hiubounJtHKwyim partumri: »• » końc/cniu do siów„ Alleluja"* iwhraniewu ka-dencjotiujący mcłizniut;

-    chamom, trzygłosowc. \vł„ świeckie, wpływ pieśni dyskamowej. bardzo iwpowatctow* np OntfuMk*-