Atlas muzyki 4

259

Renesans / muzyka wokalna W Hiszpanii i Anglii

HM-Ta-WW wykonywano w katedrach

utrzymywały się wpływy

^okresuArsannqua. P0-"SSSSct«kie kanele .dtrarskitkto^

. .i k'i/t.if zvcL.<łv n;i

_vV.vv| w. zyskały na znaczeniu; można tu ^ k-pclc IZABELI KASTYLUSKIEJ Sfful. KAROLA V ,1516/19-1556) i FI-:>\ II (1556-1598). Obok tradycji hiszp.. od-Lasuącęj. się archaizującą prostotą faktury , ion>; w XVI W, pojawił się dzięki kontaktom _; \sicr1iuidnnii silny nurt stylu franko-flamandzki jednak be/ jego skrajnej techniki kontra-

Ńa/riiunitfjszymi kompozytorami są; PEDRO ESCOBAR (zm. po 1535). JUAN DE AN-CHIETA (zm. 1523), JUAN DEL ENCINA (OT. 1529);

, RISTOBAL DE MOR ALEŚ (ok. 1500-1553). « htach 1535-1545 działał w kapeli papieskiej w Rpimit później w Toledo. Sewilli i Maladze; dada: ponad 20 mszy i ponad 80 motetów w stylu praedpalestrinowskiro:

FRANCISCO GUERRERO (1527-1599) ucarń MORALESA w Sewilli:

TOMAS LUISDE VICTORIA 0548-1611)

^onąs^-

|BB™> WłasnąIrady-?i SlSⁿ^^,T^,ednik li viUuneili i rnrt-Mr rttBdco. estranibotto. romance; są one póz-N ‘“"'ynuacjtl liryki trubadurów. wtóogłosTwe, SbM *^V 'l ujmowane w rękopiśmienne vu*^nmica‘ ^{M m,cin}' koniec ENGrŚlY)    ^{W lym 66} JUANA DEL

'Ulano, wieśniak) ujmuje te-mały kę ludowy w stylizowanym języku.

»ulancico repczentujc swoistą, złożoną formę refrenową (z wieloma wuriuntami): po cnorowcrsowcj części refrenowej (fistribiflo, OJ A: 3 wersy u b b) następuje zwrotka (cy»-P«). którą tworzą dwie nuuUmzas z nowymi melodiami (rys. A: c d c d lub c d d c) oraz m-rita (rys A: a b b). Vue!ia przejmuje refren o-wo melodię estribiUó, jednak jej tekst nawiązuje do rstribillo dopiero w ostatnim lub przedostatnim wersie. Fragment środkowy zwrotki często wykorzystuje kontrastowe zmiany brzmienia poprzez różne kombinacje gloso*

SSSssZttrss^

nami metrum-    *_ .    rek. na*

do id. i«adry»“*^lł'

Anglia

W XV -XVI w. dominującą rolę odgrywa zrazu muzyka rei., wykonywana w katedrach na wzór Royal Cbapcl. londyńskiej kapeli dworskiej. Muzyku ang. preferuje masywne brzmienie chóralne (do 60 śpiewaków) i nie odwołuje się do racjonalnej konstrukcji franko-flamandzkiej.

XVI w. przynosi nowe impulsy inspirowane wpływami kontynentalnymi i reformacją. Za panowania HENRYKA VIII (1509-1547) oraz później CH. TYE (zm. 1573) i TH. TALLIS (zm. 1585), W. BYRD (1543-1623) obok typowych tac. mszy. magniOcatów itp. komponują muzykę do tekstów ang. na potrzeby liturgii anglikańskiej; popularnością cieszą się szczególnie formy ant hem (motet) i cantical (pieśń)

W 2. poi. XVI zyskuje na znaczeniu muzyka świecka, co prowadzi do jej w ielkiego rozkwitu w okresie ok. 1590-1620. w czasach ELŻBIETY I (1558-1603) i SZEKSPIRA (1564-1616). Na wzór w|. komponowano madrygały, canzo-netty. balletti itp.. ang. songs i ayres ora/ muzv-kę wirginalową (s. 262). Pierwszy zbiór wi. ttudry-galów z ang. przekładami wydał N. YONG w 1588 (Musica Transa/pimr. MARENZIO. GA-STOLDI i in.). pierwsze nudn^sh ang. opublikował TH. MORLEY w 1594. Madrygał ang jest mniej kunsztowny ni/ wl. Jego tekst jest prostszy, harmonika skromniejsza, prowadzenie melodii bardziej pieśniowe.

Typowo ang. gatunkiem jest pieśń solowa z towarzyszeniem lutni, nawiązującą do hiszp pieśni lutniowej DON LUISA MILANA (1535) i fr. Airs de cour mis sur le lui/t (Paryż 1571; wyd. A. LEROY).

Najbardziej znanym zbiorem są Songes or Ayres i. DOW LAN I)A (1597). Oprócz lutniowego akompaniamentu do góntceo głosu pieśni występują dodatkowe partie trzech głoiow niższych (alt, tenor. bas), które można wyko-nać według upodobania, dysponując więk %xą liczbą śpiewaków. Drukowane głosy *ą uL«av ne w* taki sposób. v gdy leżą na stole mogą być czytane ze wszystkich stron (ryt B) Ryt B ukazuje relacje głosów* wokalnych i partu lutniowej ■ ta często okazuje oę, wmcczim aranżacją faktury wokalnej.

Ayres z ich prostą. roriraio«iią u tekst melodyką i naturalnie płynącym rytmem nalatą do najpięk n ięjszych utworów muzyki ingiłile) Cifo\vnvmi kompozytorami są*

_ WILLIAM BYRD( 1543- I*23). żssię także jako kompozytor muzyki rcł . żaśacknj i m<tru-ntentulncj:

THOMAS MORLEY <1557-1602).

BYRDA. pnak waiystki twórca —dryga-Iów;

- JOHN DOWLAND (ltt> leCM tasnył uc/cgobuc paeam om ■aarykg iHasmai • aa

coroott vioL

_ THOMAS WEEUtES i!5’ó IS2.H Dłó MAS TOMKINSi 1573-1*5** JOHN Wtl-BYE «I574- J63i». ORLANDO GIMONS (I5S31Ó2S)