Atlas muzyki"1

XX w. / muzyka rozrywkowa IU

Poicie muzyki rozrywkowej (Ught musie) pobrała koniec XIX w. i jesi związane z pro-duk^ »ig muzyki, traktowanej we współcze--MO społeczeństwie masowym jako towar, ku-ń«an> w postaci płyt i rozpowszechniany przez radio. ftiwyższc cechy odrożniąją dzisiejszą muzy to rozrywkową od dawnej. Wesoły quodlibet był śpiewany. diwrtimenio grane: dawna muzyka rozrywkowa zawsze sprzyjała powstawaniu związków międzyludzkich i aktywności. Poza muzyką taneczną prawie cała współczesna mu-ryki rozrywkowa liczy się z nieuwagąi pasywno-fcią słuchacza. W praktyce przyjął się pragmatyczny podział na muzykę rozrywkową i poważną, choć często rodzaje te przenikają się i ich | rozróżnienie bywa problematyczne.

Orkiestry dęte mają znaczenie w wojsku i poza nim- Ich obsada wychodzi od dawnej, osiemnasto-1 wiozncj Harmoniemusik z instrumentami dętymi drewnianymi (obój. klarnet, fagot) i blaszanymi (trąbka, róg. puzon); pod koniec XVIII w. zostały dołączone instrumenty muzyki janczarskiej, I z wetom bębnem, talerzami, irianglem, więdnie uwonkami i małym bębnem. Później rozbudowano jeszcze grupy instr. dętych i ok. poł. XIX w. I u^ajfl się standardowy skład orkiestry. Cywilne! kapeie miejskich i wielkich korporacji oraz sto-wanyszen dorównują orkiestrom wojskowym. Istnieją dwa różne typy obsady: niemiecka z klarnetami i francuska z saksofonami (Anglia, Stany Zjedn., Rosja, Niemcy). Obsada zależy od liczby dostępnych muzyków (rys. A). Szczególnym zjawiskiem jest tzw. Spiehnannszug. zespół złozony z muzyków grających na fletach piccolo lub fanfarach oraz bębnach, jak w dawnej piechocie. Charakterystyczna jest wymienna | gra mniejszych i większych grup Dawne kościelne zespoły puzonów, złożone! z ń-7 solowych instrumentów dętych, wykonujące muzykę barolcu i współczesną, znowu cieszą aę zainteresowaniem (rys. A).

Repertuar zespołów dętych to marsze, tańce, pieśni, utwory sakralne, wszelkiego rodzaju opracowania, aż po symfoniczną muzykę z instrumentami smyczkowymi, która cieszyła się łx dużą popularnością w XIX w. (przed erą radia i płyt).

Orkiestry' salonowe można spotkać w kawiarniach i kurortach, od XIX w. do dziś, wczasach filmu niemego występowały też w kinach.

Ich podstawą jest trio fortepianów ze skrzypcami (skrzypek zwykle kierował zespołem, grając na stojąco - Stehgeiger). wiolonczela i fortepianem (łub fisharmonią), możliwe było dołączenie drugiego skrzypka altówki, perkusji oraz instr. dętych blaszanych, w zależności od rodzaju obsady: wiedeńskiej, paryskiej czy berlińskiej (rys. B).

Aranżowano praktycznie wszystko, i to właśnie na trio w którym dodatkowe instrumenty grają \uusono łub w oktawach. Powszechne były solowe improwizacje.

I orkiestra, muzyka filmowa, przeboje 543 Muzyka filmowa

Muzyka do sztuk teatral nych. słuchowisk radiowych i filmów

jest oczywiście muzyku pro-gramową, kieruje się zatem wyłącznie akcją l tylko wyjątkowo wyraża się w autonomicznej formie muz. W czasach kina niemego ok 1900-1930, powszechne było improwizowanie nieprzerwanego akompaniamentu na fortepianie (lub fisharmonii), łącznie z imitowaniem różnego rodzaju odgłosów, Większe kina miał) trzony kinowe z dzwonkami, gongiem, dźwiękiem dzwonka telefonicznego, świergotem ptaków jtp Grały tam również orkiestry salonowe tzoh wy • żej). Istniały ktnoteki, zbiory anmtacfl muzyki do poszczególnych typów scen, jak miłość, pożegnanie itp Pisano także oryginalną muzykę do niemych filmów, wielokrotnie były to utwory znanych kompozytorów (SAINT-SAf-NSt Film dźwiękowy, który ok. 1930 roku szybko wyparł film niemy, nie posługuje się już improwizacjami i aranżacjami, lecz własnymi kompozycjami, przeważnie nu wielką orkiestrę, ale tak-że muzyką kameralną i elektroniczną. W filmie tym dialogi oraz odgłosy odciążyły muzykę {łfąckgrotauL pauza).

Muzyka może wywoływać myśli i uczudi zwią-| zane z obrazem, posługując się motywami przypominającymi. crescendem zwiastującym niebezpieczeństwo itp.; może także podkreślaćin> | nię i parodię.

Oryginalna muzyka na cytrę przywołuje ai-

|    mosferę wiedeńskich kawiarni i Praicru. Staje

się ona Ięjtmotywem Harty'ego Ume‘a w tumie Trzeci człowiek. W Ządk stary ragtime

SCOTTA JOPUNA charakteryzuje mroczny

półświatek (ryt Q.

Muzykę filmową pisało widu kompozytorów. | nLin. D. MILHAUD (20 filmów). A. HONEG-GER (ponad 30 fihnów).« tworzona wyłączne muzy la filmowej specjalizują się: F. GROTHH (Dom ir Monievideo). M. JARY. E. MOR ICO NE, V. COSMA. Z. PREISNER Przeboje

Tym słowem od połowy XłX w. określa nę ulubione melodie pochodzące z oper i operetek („szlagiery"), potem także nowe kompozycje Przeboje rozpowszechnione prze/ media. vtc.t-gólnie płytę i radio, stały ńę dochodowym towarom społeczeństwa konsumpcyjnego.

Przy profesjonalnej produkcji przebojów pracują autor tekstu, kompozytor; aranżer. «f«e-wak. muzycy, ekipo nagraniowa, designer, stratedzy rynkowi itd.. u po dbcjocktym i ńwsw stera. Przebój odwołuje oę do na/pn nazycb nawyków słuchowych i uczuć. Rzadko oryginalny, zawsze jesi zgodny * modą, którą sam tworzy Ttókstowe topoi, jak samotność, miłość itp. odpowiadają prostocie muzyki - dutoniczucf mc-kxłyce / i>powymi mrcrwałamt proescnai r>tm» wi. tonalnej harmonice, budowie zwrotkowe) z refrenem, typowym barwom dźwiękn (aronir). jak akordeon dla Paryża, gitara hawajska dla południowego Pacyfiku ud. Płytkie uczucie da-je złudne wytchnienie od oodnmmdi trosk.