bożena wojtasik doradca zawodu stronaT 55

by pacjenci byli otwarci, pomagający, pozostają niestety zagadkowi i zamknięci⁴⁹.

Interesującą klasyfikację stylów prowadzenia grup terapeutycznych, którą można odnieść również do doradców, przedstawili M. A. Liebennan, J. D. Yalom i M. B. Miles ⁵⁰. Ustalili oni następująca typologię terapeutów: opiekunowie, stymulatorzy, społeczni inżynierowie, bezosobowi prowadzący, terapeuci liberalni, dowódcy. Autorzy stwierdzili, że tylko pierwsze trzy style prowadzenia grup można było uznać za skuteczne w osiąganiu rozwoju osobowościowego ludzi zdrowych.

Inny podział przedstawia Elias/ H. Porter, wyróżniając pięć postaw doradcy:

— oceniającą: doradcę cechuje tendencja do narzucania klientowi własnych rozwiązań,

— interpretującą: doradca stara się znaleźć przyczyny, wyjaśnić sytuację,

— podtrzymującą: doradca ofiarowuje wsparcie sugerując, iż klient nie powinien odczuwać sytuacji tak, jak w tej chwili,

— sondującą: doradca domaga się dalszych informacji i relacji,

— rozumiejącą: doradca wczuwa się. ale nie demonstruje swojego punktu widzenia⁵¹.

Podział ten dotyczy postaw doradcy i sposobu, w jaki traktuje on osobę zwracającą się o pomoc.

Można także zastosować inne kryterium podziału, jakim jest różnica postaw w stosunku do przedmiotu porady, i wyróżnić:

postawę skoncentrowaną na problemie: przedmiotem zainteresowania staje się konkretna irudność, często doradca rozwiązuje wtedy problem odpowiednimi radami,

— postawę skoncentrowaną na osobie: w centrum uwagi doradcy pozostaje osoba i sposób, w jaki przeżywa swój problem⁵².

Inaczej funkcje doradcy i rodzaje jego zachowania klasyfikuje A. Kar-gulowa. Na podstawie analizy literatury zachodniej wyróżnia pięć rodzajów zachowania się doradcy w czasie udzielania porad, tj. podejścia:

^Jv S. K r a t o c h v i I. Zagadnienia grupowej psychoterapii nerwic, PWN, Warszawa 1986, s. 79*87.

^so M. A. L i c b c i m a n, I D. Y a 1 o m. M. 13. Miles, Encourer groupsfirst facts, Basic Books, New York 1973. Podaję za: S. Kratochvil. op. cii., s. 93-94.

⁵¹ Podaję za: E. S u j a k. Poradnictwo małżeńskie i rtnizittne. Księgarnia św. Jacka. Katowice 1988, s. 35*36.

¹² /bidetu, s. 37-38.

— autorytatywne skoncentrowane na doradcy,

— partycypacyjne skoncentrowane na doradcy,

— kierownicze skoncentrowane na „pacjencie",

— niekierownicze skoncentrowane na „pacjencie",

— eklektyczne ⁵³.

Wszystkie wyżej wymienione typologie dotyczyły doradców indywidualnych. Natomiast J. K. Muller dokonuje podziału całych firm doradczych. Ze względu na ich wielkość i charakter wyróżnia trzy grupy:

— big-bandy: duże firmy doradcze zatrudniające wielu pracowników,

— combo: kilkuosobowe zespoły doradców skupione wokół osoby lidera (kierownika),

— orkiestry jednoosobowe (muliiinstrumentalistów), gdzie doradca jest jednocześnie przedsiębiorca, sekretarką i doradcą w jednej osobie⁵⁴.

Przedstawione typologie firm i doradców rysują się bardzo interesująco, ale żadna z nich nie jest odpowiednia do zrealizowania postawionych przeze mnie celów. Po pierwsze, nie uwzględniono w tych podziałach szczególnego rodzaju doradzającego, jakim jest doradca zawodu. Po wtóre, wszystkie przedstawione klasyfikacje dotyczą: typów, rodzajów, metod, stylów czy postaw doradców. Wymienione pojęcia są na potrzeby mojej pracy za wąskie i nie obejmują tego, co mieści się w terminie „model działalności".

3. TYPY PORADNICTWA I MODELE DZIAŁALNOŚCI DORADCY ZAWODU

Coraz częściej podkreślane jest w literaturze i potwierdzane w praktyce, iż doradca profesjonalny nie może posługiwać się jedynie wiedzą zdobytą przez osobiste doświadczenie i mądrość obiegową (tzw. wiedzę gorącą)⁵⁵, ale przede wszystkim powinien kierować się teoriami naukowymi, wiedzą usystematyzowaną (tzw. wiedzą zimną), która pozwala przewidywać reakcje człowieka.

Ludzkie zachowania można rozmaicie wyjaśniać w zależności od tego, jakiej teorii psychologicznej użyjemy do ich interpretacji.

Przyjęcie przez doradcę pewnych założeń teoretycznych będzie również wyznaczało jego postępowanie. Od tego, jaką doradca przyjmie orientację

^Si A. K a r g ulowa. Poradnictwo jako wiedza i system działań. Wstęp do pora-doznawstwa. Wyd. UWr.. Wrocław 1986. s. 8.

³⁴ Podaję z ar J. H u n c k, op cif. %. 7.

³⁵ J K o z i c I c c k i. Koncepcje psychologiczne człowieka. PIW, Warszawa 1977. s. 11-12.