bożena wojtasik doradca zawodu stronaV 57

56

psychologiczną, będzie w dużym stopniu zależała skuteczność jego porad, a także sposób ich udzielania. Może na przykład przyjąć jedno z dwóch stanowisk przytaczanych przez T. Tomaszewskiego ⁵⁶:. humanistyczne bądź technokratyczne.

Jeżeli przyjmie stanowisko humanistyczne uzna, że radzący się jest człowiekiem, który realizuje określone cele i zadania. Doradca powinien więc pomóc mu w stawianiu najwłaściwszych celów i w osiągnięciu najlepszych wyników. Tę pomoc może rozwinąć w dwóch kierunkach: opiekuńczym i w y c h o w a w c z y m. Jeśli skupi się przede wszystkim na ludzkich słabościach, wtedy roztoczy opiekę nad radzącym się, ponieważ uzna, że jest on istotą bezbronną, słabą i potrzebującą czyjejś pomocy. Gdy natomiast położy nacisk na mocne strony człowieka, będzie raczej osobą towarzyszącą, przyjacielem, partnerem, ponieważ uzna, że radzący się jest silny i potrzebna mu pomoc, żeby mógł sam sobie pomóc.

Gdy doradca przyjmie stanowisko technokratyczne i uzna, że człowiek jest narzędziem służącym do realizacji zadań określonych przez innych ludzi, pomoc jego polegać będzie na takim pokierowaniu czynnościami radzącego się, aby działał z maksymalną sprawnością. Będzie uważał, że radzący się. jest osobą niesamodzielną, którą ktoś musi stale kierować i kontrolować.

Można zauważyć, że przyjęcie jednego z tych dwóch stanowisk wiąże się z kształtowaniem zupełnie różnych modeli działania doradców i radzących się. Inne będą również wyobrażenia dotyczące skuteczności działania w obu modelach.

W dalszym ciągu pracy chciałabym przedstawić, w jak: sposób koncepcje psychologiczne człowieka, przyjęte w różnych typach poradnictwa, a także różne koncepcje wyboru zawodu, wpływają na rozumienie zadań doradcy zawodu.

Na podstawie literatury przedmiotu, a także próbując wykorzystać własne przemyślenia, wyodrębniłam pięć modeli działalności doradcy zawodu: ekspert, informator, konsultant, spolegliwy opiekun i leseferysta. Umieściłam je na osi kontinuum, cd skrajnie technokratycznego do skrajnie humanistycznego, i dlatego też najłatwiej jest mi opisać modele ekstremalne: dyrektywnego eksperta i liberalnego leseferysty. Sądzę, że najlepiej sytuację tę odda rysunek 9. Posługując się nim, omówię wyróżnione modele w następującej kolejności: ekspert, informatar, dalej leseferysta i spolegliwy opiekun, na końcu zaś zajmę się konsultantem.

⁵⁵ T. Tomaszcwsk i. Wstęp do psychologii. PWN, Warszawa 1971. s. 229-235.