bożena wojtasik doradca zawodu strona� 87

Oznaczeni* juk iu tys. 18 i 21

Rys. 22. Wymiary działalności doradcy zawodu informatora (źródło: optac. własne)

1. DORADCA ZAWODU INFORMATOR JAKO DZIAŁAJĄCY PODMIOT

W literaturze znalazłem trzy sposoby rozumienia działania doradcy informatora:

1. Przekaz informacji podawany przez informatora ma charakter instrumentalny. Doradca stawia sobie wyraźne cele, takie jak: zmiany postaw (wobec zawodów), zmiany preferencji (zawodowych)¹.

2. Odmienny punkt widzenia mają A. Kargulowa i K. Ferenz. Uważają one, że informacje podawane przez doradcę wprawdzie „mogą zmienić zachowanie człowieka, mogą modyfikować jego osobowość, ale nie w tym celu są tworzone”. Czyli przekaz informacji nie ma na celu tych zmian, są one jakoby produktem ubocznym².

3. Zdaniem B. Szymańskiej postawy i zachowania mogą być zmienione przez przekazywane informacje. W informacji jednak muszą być zawarte dane wskazujące takie cele, które powinny odpowiadać zainteresowaniom odbiorców ³.

Takie podejście potwierdzałoby usytuowanie informatora na granicy poradnictwa dyrektywnego i dialogowego. Człowiek może być rzeczywiście sterowany przez informacje, ale jest jednocześnie układem, który je przetwarza, może zatem — w zależności od swojej oceny — przyswoić je lub odrzucić.

Istnieje wiele modeli procesów informowania, które traktują psychikę jako układ cybernetyczny, jak np. zamieszczony niżej model aktu perswazyjnego opracowanego przez H. D. Lasswella ⁸.

Rys. 23. Modele aktu perswazyjnego H. D. Lasswella (Źródło: T. G o b a n • K U s. Modele...)

W tym modelu doradca może występować w dwóch rolach: jako nadawca i jako odbiorca informacji. Zdaniem N. Saksona, jeżeli komunikacja jest jednokierunkowa, wówczas rozpatruje się ją jako wpływ jednostronny. Autor określa współzależność jako asymetryczną i utożsamia ją z poradnictwem dyrektywnym. Jeżeli role nadawcy i odbiorcy będą się zmieniały, czyli będą podejmowane raz przez radzącego się, a raz przez doradcę, to ich wpływ będzie dwustronny, czyli nastąpi współdziałanie symetryczne, umiejscowione przez N. Saksona w podejściu partycypacyjnym (poradnictwo dialogowe) W przedstawionym modelu doradca informator wystąpi głównie jako nadawca (współzależność asymetryczna) z elementami współdziałania symetrycznego. Jak podaje dalej N. Sakson, doradca juko nadawca wykonuje czynności i operuje elementami składowymi procesu komunikacji.

Na proces komunikacji składają się:

1. Kodowanie informacji, tj. przekład myśli, uczuć i zamiarów na informacje.

2. Przekaz wiadomości (informacji).

3. Wiadomości, które:

— zawierają informacje o faktach, opiniach, sądach doradcy odnoszących się do problemu i możliwości jego rozwiązania, których intencją

^K Podaję za T G o b a n-K. 1 a s. Modele procesu komunikowania. Przekazy i Opinie. 4. 1976.

⁹ N. S a k s o n. Teoretyczny model doradztwa rolniczego. Centralny Ośrodek Oświaty i Postępu w Rolnictwie, Poznań 19S9. s. 60 i 63.

Takie podejście prezentuje K. L c 1 i ń s k a. op. cit.. s. 3ó.

A. K a r g u I o w a. K. F c r c n z. Społeczny kontekst poradnictwa. Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury. Warszawa 1991.

B. Szymańska, Audycje ratiiowe i telewizyjne a orientacja zawodowa, [w:] Orientacja i poradnictwo zawodowe w szkole podstawowej, red. W. Rachalska. WSiP. Warszawa 1980. S. 40.