CCF20081016034

runkowania procesów społecznych w środowisku. Może spełniać pożyli czną rolę w początkowym etapie badań, gdy pragniemy zdobyć wieil/' wyjściową, a miarę ogólną do przygotowania szczegółowych badań w\ wiadem lub przy pomocy obserwacji. Doceniając zatem jej znaczenie, nt powinniśmy badań pedagogicznych, których celem jest budowanie pew nych uogólnień lub wyznaczanie kierunków działania, opierać w calosi i na ankiecie. Wyżej podaliśmy tylko niektóre możliwości jej konstrukc|i i realizacji. W ankiecie można stosować wiele typów formalnych rozwiii zań i wiele sposobów jej realizacji. Znaczenie jej wzrasta w przypadku badań wielkiej próby. Wtedy należy dążyć do takich rozwiązań konslm kcyjnych, które zapewniają maksymalną wiarygodność uzyskiwanemu materiału.

Cechą odróżniającą ankietę od wywiadu w sposób najbardziej zim mienny, jest to „iż nie wymaga kontaktu bezpośredniego” badającej z badanym „informator jest tu respondentem, który sam pisemnie odpu wiada na pytania kwestionariusza” (Kamiński 1974).

5.4. Badanie dokumentów

' Badanie dokumentów i materiałów jest techniką hu dawczą służącą do gromadzenia wstępnych, opisowych także ilościowych informacji o badanej instytucji c/\ zjawisku wychowawczym. Jest także techniką poznawaniu biografii jednostek i opinii wyrażonych w dokumentach Samodzielnie rzadko może występować w roli instrumeil tu naukowego poznania.

Mimo to badanie i analiza dokumentów jako technika gromadzeniu wiedzy należy do często stosowanych technik badawczych. Technika In pełniąc przez długi czas rolę jednej z głównych technik zdobywaniu wiadomości doczekała się jednak współcześnie surowej dość krytyki socjologów. Zarzuca się jej małą przydatność do analiz ilościowych statystycznych, trudno zweryfikować prawdziwość dokumentów i matę riałów, które ulegały zafałszowaniu bądź mimowolnemu przez niespraw ność pamięci, bądź celowemu przez autorów. Zarzuty te jednak dotycz,i tylko pewnej grupy materiałów i dokumentów. Dla potrzeb bowiem badan pedagogicznych wyróżnić musimy 2 rodzaje dokumentów. Pragnąc zaclm wać jednolitą nomenklaturę nazwiemy je za Stefanem Szostkiewiczcm dokumentami kronikarskimi i opiniodawczymi.

I Dokumenty kronikarskie to wszelkie materiały statystyczne, obrani r określone sytuacje, dokumentujące fakty i działania. Dokumenty nikiii skie to wszelka dokumentacja instytucji badanej placówki czy moska. Np. badając funkcjonowanie domu kultury w środowisku bę-

...... analizować wszelką dokumentację historyczną, finansową, perso-

inlii.l i dokumentację działalności merytorycznej takie jak dzienniki zajęć, i hiv pracy itp. Ten typ dokumentu nie podpada pod wymienione wyżej tyi/ne uwagi. Pedagoga interesować będzie również dokumentacja 11 ./ii. Pragnąc poznać bliżej środowisko społeczne uczniów danej szko-¹ hęilziemy korzystać z dokumentów Rady Narodowej, wydziału kultury, i iMowej biblioteki publicznej, nawet izby wytrzeźwień, jeśli interesuje alkoholizm środowiska czy młodocianych i wielu innych instytucji.

¹ ii ii lyp dokumentacji nie podpada pod krytyczny osąd socjologów,

I    imym wyżej była mowa. Wręcz przeciwnie posiada on cechy wyjątko-<> | i/clclności materiału badawczego. Można go wyrażać przede wszy-

i mii w sposób statystyczny, jego wiarygodność jest wysokiej próby i w iltj chwili może być zweryfikowany. Daje też ogromnie duże i ciekawe ndllwości porównań. Ten właśnie typ dokumentów i materiałów w ba-i mlili li środowiskowych odgrywa ogromną rolę i rola ta wydaje się nisllić.

trudno wyobrazić sobie prowadzenie jakichkolwiek badań pedagogi-

II    \ i li. monograficznych, bądź terenowych, których nie trzeba byłoby im ril/.ić choćby pobieżną pod względem zakresu i treści analizą doku-illiicji. Tak więc można tylko zalecać staranny i trafny dobór dokumen-

i .i.ilyslycznych i rzeczowych przy badaniu każdej zbiorowości i każdej lyllicji. Analiza tych dokumentów mimo ich że tak powiem „urzędo-l wiarygodności powinna być krytyczna.

Innego typu wiedzy dostarczają nam dokumenty opiniodawcze. Do i i nipy dokumentów zaliczymy wszelkie osobiste materiały powstałe ud/iału badającego w ogóle lub tylko jako czynnika inspirującego. i|ifl się. tutaj listy, pamiętniki, wypracowania, wypowiedzi na piśmie il irsInny temat itp. Wbrew krytycznemu stosunkowi wielu socjologów u,, lej techniki gromadzenia faktów odgrywa ona jednak ciągle poważ-i, mię w badaniach. Jest to wprawdzie pogranicze technik projekcyjnych miill/y dokumentów, jednak przez swą specyfikę może być zakwalifi-.lim do omawianej techniki badań. Ten typ dokumentów, które nazwać hm dokumentami osobistymi dostarcza nam wiedzy nie o samej on