CCF20081016053

prawie niewykonalny ekonomicznie i czasowo. Ciągle jednak rozstrzyj' nięcia wymaga decyzja czy badać będziemy młodzież jednego środowisku czy wielu. Np. może tylko młodych robotników, ale może także młodzie/ wiejską, młodzież uczącą się. Tych podziałów może być znacznie więci’| i wybrane zbiory mogą się krzyżować.

W badaniach, które ilustrują poszczególne etapy procesu poznawczego dokonany został wybór celowy. Wybrano grupę młodzieży uczącej się z klas 3 i 4 dwóch średnich szkół technicznych; razem 140 uczniów oni/ grupę młodych robotników mieszkańców hotelu robotniczego - 30. Szkoły i hotel robotniczy znajdowały się w Warszawie.

Trzeba dodać, że dobór grupy młodych robotników powinien byd dokonany wedle schematu systematycznego doboru losowego, a nie byl Był przypadkowy. Podobnie w doborze młodzieży powinny być zastoso wane proste schematy doboru losowego. Sytuacja indywidualnego bada cza jest jednak taka, że uzyskanie dostępu do terenu badań jest okoliczno ścią tak pomyślną, że nie śmie już stawiać dalszych żądań, tym bardziej że jest naglony przez okoliczności obiektywne (programy, sesje, matury) W tych jednak formalnie niewłaściwych sposobach doboru grup kryje się mimowolnie duży ładunek przypadkowości i jeśli badacz w pełni wyjaśni wszystkie okoliczności doboru a we wnioskach nie będzie aspirował do generalizacji - to sytuację taką można przyjąć za dopuszczalną.

Niedopuszczalny jest dobór celowy grup celowych, o których z góry wiadomo, że będą w specjalny sposób nastawione. Tak więc błędem będzie do badań nt. oceny praworządności dobierać więźniów lub poll cjantów, chyba że ich właśnie chcemy zbadać. Błędem będzie funkcjonu wanie organizacji oceniać przez badanie jej funkcjonariuszy, jak to robili organizacje młodzieżowe.

Świadomość ograniczeń, jakie narzuca dobór grupy badawczej w lin mułowaniu uogólnień powinien towarzyszyć badaczowi w opisanych okolicznościach.

9.2.5. Typologia zmiennych

W rozdziale 2 przedstawiłem teoretyczną charakterystykę zmiennych i dla prawidłowego wykonania tej operacji konieczne jest zapoznanie sh z paragrafem 2.4. rozdziału 2. Rejestr zmiennych oznacza próbę uświado mienia sobie przez jakie cechy poznawać będziemy istnienie zdarzeniu zjawiska, procesu, przez jakie cechy poznawać będziemy związek międ/s zdarzeniami, wreszcie przez jakie cechy poznawać będziemy wpływ jednego zdarzenia na drugie. Jak pamiętamy najpowszechniej występują dwie kategorie zmiennych: tzw. zmienne niezależne oraz zmienne zależne. W rozwiniętych empirycznie badaniach spotykamy wielką różnorodność zmiennych. Ich nazwy wskazują na ogół na funkcje, jakie pełnią w badaniach. Mówi się więc o zmiennych pośredniczących, selekcyjnych, kontrolnych itd.

W procesie poszukiwania i typologii zmiennych szukać będziemy takiej ich roli, która będzie kształtować dane zjawisko, wywoływać /darzenie lub wpływać na przebieg zdarzeń. Odwołując się więc do przyjętego stałego przykładu możemy uznać za ważne następujące cechy juko ważne:

1.    zawód (uczeń robotnik)

2.    typ środowiska rodzinnego (robotnicze, inteligenckie, chłopskie)

3.    stosunek do religii

5.    środowisko pochodzenia (wieś, miasto)

6.    sytuacja materialna rodziny

Wieku i płci nie warto uznawać za istotne zmienne ponieważ wiek limituje określony status życiowy, są to wszystko ludzie młodzi, a kobiet w tej populacji był niewielki procent.

Wymienione wyżej zmienne są to w zasadzie zmienne niezależne, przynajmniej w świetle przyjętego przez nas kierunku interpretacji.

Spróbujmy obecnie przedstawić rejestr zmiennych zależnych:

1.    Nieufność jako postawa społeczna

2.    Krytycyzm jako mechanizm oceny władzy

3.    Niechęć do aktywności społecznej

4.    Indyferentyzm ideologiczny

5.    Zaniżone aspiracje życiowe

7.    Allocentryczne orientacje młodzieży

8.    Obojętność wobec wartości prospołecznych

9.    Patriotyzm małych grup

10.Identyfikacja z grupami prywatnymi, rodzinami

I I .Dystans wobec propagandy werbalnej

12.Pozytywne nastawienie do przemian

13.Odrzucanie autorytetów instytucjonalnych i personalnych.

To przykładowy rejestr zmiennych do badania poglądów i postaw młodzieży w okresie burzliwych lat 1989-1990. Ani nie wyczerpują one mlkowicie całości problematyki z tego zakresu ani nie są całkowicie

181