CCF20090303078

160 Indeterminizm to nie wszystko

z różnych „ostatnich” pociągnięć ołówkiem faktycznie uczynionych na mapie determinuje - w nieskończonej sekwencji ruchów ołówka, jakie należy wykonać - jedno określone pociągnięcie. Ta określoność ruchów ołówka jednak obowiązuje tylko wówczas, gdy nie bierzemy pod uwagę omylności całej ludzkiej wiedzy (omylność, któja odgrywa istotną rolę w problemach, teoriach i pomyłkach Świata 3). Biorąc to pod uwagę, każde z tych „ostatnich” pociągnięć wykonanych na mapie stanowi dla rysownika nowy problem, problem wymagający od niego kolejnego pociągnięcia ołówkiem, które będzie przedstawiało w precyzyjny sposób „ostatnie” pociągnięcia ołówkiem. Ze względu na omylność charakteryzującą całą ludzką wiedzę, nie można tego problemu rozwiązać, szukając rysownika obdarzonego absolutną precyzją, a im mniejsze są pociągnięcia ołówkiem rysownika, tym większa będzie ich względna nieprecyzyjność, która będzie w zasadzie nieprzewidywalna, nieokreślona i stale narastająca. W ten sposób anegdota z mapą pokazuje, jak omylność oddziałująca na obiektywną ludzką wiedzę przyczynia się do zasadniczej nieokreśloności i otwartości Wszechświata zawierającego ludzką wiedzę jako swoją własną część.

Wszechświat musi być więc otwarty, jeżeli zawiera ludzką wiedzę; papier, książki, które - jak niniejsza - są z jednej strony fizycznymi przedmiotami Świata 1, z drugiej strony zaś są przedmiotami Świata 3, i które w omylny sposób starają się wyrazić i opisać omylną ludzką wiedzę.

Żyjemy więc we Wszechświecie otwartym. Odkrycia tego nie moglibyśmy dokonać przed pojawieniem się wiedzy ludzkiej. Gdy jednak dokonaliśmy go, nie ma powodów, aby uważać, że otwartość zależy wyłącznie od istnienia wiedzy ludzkiej. Jest rzeczą o wiele bardzej racjonalną odrzucić wszystkie poglądy o zamkniętym Wszechświecie - tj. o Wszechświecie przyczynowo oraz probabilistycznie zamkniętym - odrzucając zarazem zamknięty Wszechświat wymyślony przez Laplace’a, jak i Wszechświat wymyślony przez mechanikę kwantową. Nasz Wszechświat jest częściowo przyczynowy, częściowo probabilistyczny, a częściowo otwarty: ma charakter emergencyjny. Pogląd przeciwny wynika z pomieszania charakteru stworzonych przez człowieka teorii ze Świata 3 na temat Świata 1 - zwłaszcza typowych dla nich uproszczeń - z charakterem samego Świata ł. Powinniśmy być bardziej uważni.

Nikt do tej pory nie przedstawił rzetelnych argumentów przeciwko otwartości Wszechświata lub przeciwko faktowi, że stale pojawiają się w nim radykalnie nowe rzeczy; nie przedstawiono także dotychczas żadnych racji, które nakazywałyby zakwestionować ludzką wolność i twórczość - twórczość ograniczoną, ale zarazem inspirowaną przez wewnętrzną strukturę Świata 3.

Człowiek jest z całą pewnością częścią natury, ale w tworzeniu Świata 3 wykroczył poza siebie samego i naturę w jej dotychczasowym kształcie. Ludzka wolność jest w istocie częścią natury ludzkiej, lecz wykracza poza naturę - przynajmniej taką, jaka istniała przed wyłonieniem się ludzkiego języka i krytycznej myśli oraz ludzkiej wiedzy.

Indeterminizm nie wystarczy; aby zrozumieć ludzką wolność, potrzebujemy czegoś więcej, potrzebujemy otwartości Świata 1 na Świat 2, a Świata 2 na Świat 3 oraz fundamentalnej autonomicznej otwartości Świata 3, świata wytworów ludzkiego umysłu, a zwłaszcza ludzkiej wiedzy.