CCF20090327002

736 C. BUDZISZ

ZESTAWIENIE UŻYTYCH SKRÓTÓW

BCC	-	rak podstawnokomórkowy (ang. basal celi carcinoma)
SCC	-	rak kolczystokomórkowy (ang. sąuamos celi carcinoma)
SSM	—	czerniak szerzący się powierzchniowo (ang. superficial spreading melanoma)
LMM	--	czerniak wychodzący z plamy soczewicowatej (łac. len-tingo maligna melanoma)
NM	-	czerniak guzkowy (łac. nodular melanoma)
ALM		czerniak umiejscowiony na kończynach, wychodzący z plam soczewicowatych (łac. melanoma acro lentigino-sum)
AP-2	-	czynnik transkrypcyjny
c-KIT	—	protoonkogen kodujący białko receptorowe obecne w błonie komórkowej
pl6/INK4a	-	białko będące inhibitorem kinaz CDK4
MTIC	-	metylotriazenoimidazolokarboksyamid
OUN	-	ośrodkowy układ nerwowy
DMSO	-	dimetylosulfotlenek
cis-DDD	-	cisplatyna, cM-diaminodichloroplatyna(II)
CBDAC	—	karboplatyna, diamino[ 1,1 -cyklobutanedikarboksylato-(2-)]-0,<9-platyna(II),
DTIC	-	Dimethyl-triazeno-imidazole carboxamid, dakarbazyna
BCNU	-	bis-chloroetylo-nitrozomocznk, karmustyna
CCNU	—	l-(2-chloroetylo)-3-cykloheksylo-l -nitrozomocznik, lomustyna
TMZ	-	temozolomid
PCB	-	prokarbazyna
CTH	-	chemioterapia
RTH	-	radioterapia
CVD	—	trójlekowy tryb leczenia, cisplatyna, winblastyna, dakarbazyna
PCV	—	trój lekowy tryb leczenia, prokarbazyna, cisplatyna, win-krystyna
PDT	-	terapia fotodynamiczna (ang. photodynamic therapy)
UVA	-	promieniowanie o dł. fali 400-320 nm
UVB	-	promieniowanie o dł. fali 320—280 nm

WSTĘP

Nowotwory skóry są poważnym problemem zdrowotnym występującym zarówno w Polsce, jak i na świecie [1], Uważa się, że w Polsce stanowią one około 10% wszystkich nowotworów złośliwych. Oznacza to, że w ciągu roku rozpoznaje się w naszym kraju około 10 tys. nowych przypadków zachorowań. Głównym czynnikiem odpowiedzialnym za ich powstawanie jest promieniowanie UVA i UVB, powodujące powstawanie uszkodzeń DNA i mutację komórek naskórka. Nowotwory skóry należą do nowotworów miejscowo złośliwych, które rzadko dają przerzuty do innych organów, jednakże ich znaczenie jest duże, ze względu na częstość występowania i lokalizację [2, 3]. Nowotwory skóry, dzięki swej lokalizacji w skórze, są łatwe do diagnozowania, a więc dają duże szanse na wyleczenie. Zdecydowanie najczęstszym nowotworem skóry jest rak podstawnokomórkowy (BCC), stanowiący około 65-75% wszystkich nowotworów skóry [4], Rak ten jest miejscowo złośliwy i wyjątkowo rzadko daje przerzuty. Uważa się, że występują one w 1 : 50 000 przypadków. Na drugim miejscu plasuje się rak kolczystokomórkowy (SCC), stanowiący około 20—30% nowotworów skóry. Jest to nowotwór o większej od raka podstawnoko-mórkowego złośliwości i większym prawdopodobieństwie przerzutów stanowiących około 3% przypadków. Trzeci typ nowotworu skóry - czerniak złośliwy (łac. melanoma malignum) - należy do najbardziej agresywnych typów nowotworu, który trudno poddaje się leczeniu. Stanowi on 1,5-2% występujących nowotworów [5]. Ciekawy wydaje się fakt, iż wśród ludzi z parkinsonizmem zaobserwowano 44% wyższą zachorowalność na nowotwory skóry niż u pacjentów nie obciążonych tą chorobą neuro-degeneracyjną [6].

Najczęstszymi metodami leczenia nowotworów skóry są: chirurgia onkologiczna, radioterapia (RTH), krioterapia, terapia fotodynamiczna (PDT) [7] i chemioterapia (CTH). Pierwsze dwie metody stosuje się często i, jak wynika ze statystyk, obie dają porównywalne efekty terapeutyczne. Krioterapia i terapia fotodynamiczna niszczą wybiórczo komórki nowotworowe, gwarantując bardzo dobry efekt kosmetyczny. Chemioterapia stosowana jest zdecydowanie najrzadziej, ale w niektórych przypadkach jest po prostu konieczna. Najczęściej stosuje się ją w przypadku przerzutu nowotworu, po radykalnym zabiegu operacyjnym dla zapobieżenia mikroprzerzu-tom lub w przypadkach niemożności zastosowania chirurgii czy radioterapii [8].

Celem niniejszego artykułu jest przegląd chemioterapeutyków stosowanych w leczeniu nowotworów skóry i ich przerzutów, zarówno w monoterapii, jak również terapii wielolekowej. W 2002 roku ukazał się artykuł dotyczący chemioterapii systemowej w leczeniu czerniaka złośliwego, nie dotyczył on jednak przeglądu samych terapeutyków [9], Ogromne zainteresowanie chemioterapeutykami stosowanymi w chemioterapii nowotworów skóry [10] skłoniło mnie do zaprezentowania przeglądu najnowszych danych z tej dziedziny.