CCF20110308025

50 2. Nasze podejście definicyjne

i efektywności) zdekomponować obszar bezpieczeństwa podmiotu? Jakie kryteria i wskaźniki zastosować?

- ile i jakich domen (dziedzin) - „bezpicczcństw składowych” - wyróżnić pod

kątem organizacji i realizacji działań praktycznych - kształtowania bezpieczeństwa, ale też - studiów i badań nad bezpieczeństwem oraz jego dydaktyki⁶⁵?

Możliwości podejścia do strukturalizacji obszaru bezpieczeństwa jest oczywiście bardzo wicie. Wynika to m.in. z liczby możliwych do zastosowania kryteriów wyróżniania oraz wskaźników. Uprzedziliśmy wcześniej (pisząc o praktykowanych przez niektórych autorów podziałach bezpieczeństwa wedhtg typu zagrożeń), że podziały monokrytcrialne są wygodne i łatwe, ale niewystarczające merytorycznie oraz niewłaściwe metodologicznie. Dowodzić będziemy prawdziwości tej tezy w następnej części opracowania. Konieczne więc staje się ujęcie wielokrytcrialne, tworzące możliwie pełną kanwę identyfikacji i charakterystyki z jej wykorzystaniem dowolnego konkretnego problemu bezpieczeństwa.

W sytuacjach rzeczywistych (badawczych, dydaktycznych i praktycznych) dowolny, wyróżniany ze względu na przyjęty cel oraz założenia, podobszar bezpieczeństwa - pole zainteresowań strukturalizowany będzie w sposób hierarchiczny. Poszczególnym kryteriom konkretny autor nadawać będzie konkretne, przez siebie ustalone, wagę i miejsce w sekwencji podziałów klasyfikacyjnych, tworząc w ten sposób konkretne sieci, sekwencje, drzewa klasyfikacyjne. On też, ustalając liczbę uwzględnianych kryteriów, zdecyduje o zasięgu (zakresie, głębokości) dokonywanych klasyfikacji. Propozycją autorską czyni się propozycje zuniwersalizowanego narzędzia - elementu ogólnej metody podejścia. Postulowane narzędzie - tabela identyfikacji i klasyfikacji domen bezpieczeństwa pozwala zrealizować cel, tj. uporządkowanie podejścia do wyróżniania dziedzin bezpieczeństwa, identyfikacji poszczególnych rodzajów (domen) bezpieczeństwa. Tabela pozwala też określić w sposób możliwie pełny i uporządkowany konkretny, jednostkowy, sytuacyjnie ważny podobszar (subdomenę) bezpieczeństwa. Przykładową ścieżkę i rezultat identyfikacji oraz opisu konkretnego pola-problcmu bezpieczeństwa wyznacza na schemacie sekwencja zaciemnionych komórek tabeli.

Oczywiście, najwygodniej byłoby wprowadzić podział uniwersalny, wspólny dla nauki, praktyki i dydaktyki bezpieczeństwa. Doświadczenia jednak wskazują na konieczność podejść-podziałów odrębnych, co wynika m.in. z odmiennej specyfiki misji każdej ze sfer. Nauka i dydaktyka, które w możliwie dużym stopniu powinny wyprzedzać praktykę, mogą w swoich podejściach wyróżniać dziedziny refleksji, studiów, badań i kształcenia inne niż. domeny aktualnych działań praktycznych. Nauka i dydaktyka mogą i powinny podejmować też. problemy nieistotne z różnych względów dla aktualnej praktyki, ale ważne poznawczo, o dużym znaczeniu wyjaśniającym, filozoficznym lub metodologicznym. Praktyka z kolei, kierując się wymogiem sprawności, może np. łączyć kilka domen, tworząc dla nich wspólne struktury organizacyjne lub formułując strategie, plany, programy i budżety. Należy pr/y tej okazji zaznaczyć celowość i możliwość, a nawet wymóg pierwszeństwa podejścia sytuacyjno-pro-blcmowcgo przed wszelkimi klasyfikacjami i typologiami. Oznacza to, że zarówno w sferze praktyki, jak i nauki oraz dydaktyki w konkretnej sytuacji dominować będzie (powinno) względne podejście do teoretycznych struktur i klasyfikacji, pomocnicze tylko wykorzystywanie ich do identyfikacji rzeczywistych, sytuacyjnych domen i obszarów działania. Podziały, klasyfikacje sytuacyjne oraz teoretyczne będą współwystępować.

DOMENY BEZPIECZEŃSTWA

Stan państwa	bezpieczeństwo pokojowe	bezpieczeństwo kryzysowe	bezpieczeństwo w ograniczonym konflikcie zbrojnym	bezpieczeństwo w czasie wojny	bezpieczeństwo inne, np. w stanach nadzwyczajnych
Skala (zasięg, rozmiar) problemu	bezpieczeństwo globalne	bezpieczeństwo regionalne	bezpieczeństwo krajowe (państwa)	bezpieczeństwo lokalne	bezpieczeństwo punktowe
Forma działań własnych	zachowawczo-stabi li żujące ochrona(obrona) bezpieczeństwa		zmicniająco-kreatywnc kształtowanie (kreowanie) bezpieczeństwa
Obiekt zagroiony -przedmiot ochrony, obrony, kształtowania	bezpieczeństwo ludzi cywilnych (wojskowych)		bezpieczeństwo infrastruktury	bezpieczeństwo systemów funkcjonalnych
Rodzaj zagrożenia sztucznego - według charakteru środków, narzędzi	bezpieczeństwo wobec zagrożeń militarnych	bez.picczcń siwo wobec zagrożeń ekonomicznych	bezpieczeństwo wobec zagrożeń społecznych	bezpieczeństwo wobec zagrożeń ekologicznych
Rodzaj zagrożenia -według czynnika agresji militarnej i głównego sektora (działania)	bezpieczeństwo w warunkach innych niż agresja militarna cywilne		bezpieczeństwo w warunkach agresji militarnej wojskowe
Ranga zagrożonych interesów	bezpieczeństwo bytu (przetrwania)		bezpieczeństwo rozwoju żywotne (ważne)....
Sfera (domena) zagrożonych interesów i aspektu przeciwdziałania	bezpieczeństwo ekonomiczno (zagrożone ekonomiki oraz ekonomiczne aspekty innych domen bezpieczeństwa)	bezpieczeństwo społeczne	bezpieczeństwo ekologiczne	bezpieczeństwo energetyczne
Położenie Źródła zagrożenia i obszaru przeciwdziałania	bezpieczeństwo wewnętrzne (przeciwdziałanie zagrożeniom wewnętrznym na obszarze podmiotu)		bezpieczeństwo zewnętrzne
Rodzaj zagrożenia naturalnego	bezpieczeństwo powodziowe	bezpieczeństwo pożarowe	bezpieczeństwo sejsmiczne	bezpieczeństwo klimatyczne
Horyzont czasowy ujęcia	bezpieczeństwo aktualne	bezpieczeństwo w perspektywie czasowej: bliższej, średniej, dalszej, perspektywicznej
Horyzont przestrzenny	bezpieczeństwo miejscowe	bezpieczeństwo w perspektywie przestrzennej: bliższej, średniej, dalszej, perspektywicznej
Obszar (zasięg) działań własnych
Lokalizacja i swoboda kierowania
Własność wykorzystywanych zasobów (własne obce; centralne - lokalne; według dysponentów)

Zapis przykładowego obszaru, wyróżnionej, skonkretyzowanej subdomeny:

„Bezpieczeństwo ważnych interesów rozwojowych, cywilnych osób, organizacji i wspólnot, w warunkach aktualnych, nieagresywnych, wewnętrznych zagrożeń pożarowych, w czasie P, rozpatrywane w zasięgu krajowym".

Proponowana tabela identyfikacji i klasyfikacji domen bezpieczeństwa jest oczywiście narzędziem otwartym, umożliwiającym wprowadzanie według potrzeb kolejnych kryte-