CCF20130319006

Czas. Stomat., 2005, LVIII, 6

Mechanizmy kariostatyczne fluoru

The cariostatic mechanisms of fluoride Urszula Kaczmarek

Z Katedry i Zakładu Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej AM we Wrocławiu Kierownik: prof. dr hab. U. Kaczmarek

Streszczenie

W piśmiennictwie nadal są dyskutowane mechanizmy dominujące kariostatycznego oddziaływania fluoru. Przez wiele lat za główny mechanizm działania fluoru uważano jego działanie przederupcyjne. Jednak z wykonanych ostatnio badań wynika, że zapobiegające próchnicy działanie fluoru jest niemal wyłącznie poerupcyjne i zależy od jego stężenia w płynnym środowisku otaczającym zęby.

Powszechnie przyjmuje się, że fluorki działają prze-ciwpróchnicowo głównie poprzez mechanizmy miejscowe, które stanowią hamowanie demineralizacji i zwiększanie remineralizacji (powodującej powstanie zremineralizowanej warstwy bardziej odpornej na działanie kwasów) przy powierzchni kryształu apatytu oraz hamowanie enzymów bakteryjnych.

Summary

In the literaturę, the prevailing mechanisms of the cariostatic action of fluoride are still the subject of discussion. A paradigm has existed for many deca-des that the main mechanism of action of fluoride is its pre-eruptive action. However, recent studies have revealed that the caries preventive effect of fluoride is almost exclusively post-eruptive, and depends on its concentration in the fluid environment of the teeth.

Therefore, it is generally accepted that fluoride acts predominantly via topical mechanisms, which include inhibition of demineralization and enhancement of re-mineralization at the ciystal surface (the resulting re-mineralized layer is very resistant to acid attack) and inhibition of bacterial enzymes.

HASŁA INDEKSOWE: fluor, kariostatyczny mechanism

KEYWORDS:

fluoride, cariostatic mechanism

Fluorki odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu próchnicy zębów i nie ma wątpliwości, że odkrycie przeciwpróchnicowych właściwości fluoru jest istotnym osiągnięciem w historii stomatologii. Jednakże wraz z postępem wiedzy uległy zmianie poglądy na wielorakie mechanizmy kariostatycznego oddziaływania fluoru.

W latach trzydziestych XX wieku przeprowadzone badania eksperymentalne na zwierzętach oraz badania epidemiologiczne u ludzi ustaliły związek przyczynowo-skutkowy zależności między stężeniem fluoru w wodzie a występowaniem szkliwa plamkowego - fluorozy zębów. Wykazano, że obecność w wodzie odpowiedniego stężenia fluoru powoduje niższe występowanie próchnicy (cyt. wg 12). U dzieci urodzonych i mieszkających na terenach z wodą fluorko-waną (1 ppm F) zaobserwowano 50% redukcję ubytków próchnicowych (5, 12). Wnioskowano stąd, iż podaż fluoru istotnie redukuje intensywność próchnicy poprzez oddziaływanie na rozwój szkliwa.

Podjęte później badania nad toksycznym wpływem fluoru na amelogenezę doprowadziły' do wniosku, że ameloblasty będące w fazie wy-dzielniczej są szczególnie wrażliwe na wysokie stężenie fluoru (14). Jednak dalsze badania na zwierzętach doświadczalnych wskazały na istotność innej fazy rozwojowej, a mianowicie dojrzewania szkliwa (25). Podjęte w kolejnych la-

404