chalmers0080

82

Falsyfikacjonizm wyrafinowany

uprzednio się nie domyślał lub uważał za nieprawdopodobne. Odkrycie Neptuna, odkrycie fal radiowych, czy też potwierdzenie przez Eddingtona ryzykownego przewidywania Einsteina, że promienie świetlne ulegną ugięciu w silnym polu grawitacyjnym — to przykłady ważkich kroków naprzód w naszej wiedzy fizycznej. Te ryzykowne przypuszczenia zostały potwierdzone. Falsyfikacja ostrożnych hipotez przynosi cenną informację, ponieważ wykazuje, że to, co uważano za nieproblematyczne i prawdziwe, jest w istocie fałszywe. Russell wykazał, że naiwna teoria zbiorów, zbudowana na pozornie oczywistych twierdzeniach, jest teorią niespójną, co było przykładem wielce pouczającej falsyfikacji domysłu zawierającego bardzo niewielki stopień ryzyka. W przeciwieństwie do tego, niewiele można się nauczyć z falsyfikacji śmiałej hipotezy lub potwierdzenia hipotezy ostrożnej. Jeżeli falsyfikacji ulega śmiała hipoteza, to dowiadujemy się tylko, że obalono jedynie jeszcze jeden zwariowany pomysł naukowy. Falsyfikacja domysłu Keplera, że odległość pomiędzy orbitami planet można wyjaśnić za pomocą pięciu brył Platona, nie była wielkim wydarzeniem w rozwoju fizyki. Podobnie niewiele nam mówią potwierdzenia ostrożnych hipotez. Potwierdzenia takie wskazują jedynie, że pewna teoria, która sprawdziła się już wielokrotnie i którą uważa się za nieproblematyczną, została użyta z powodzeniem po raz kolejny. Na przykład nie będzie miało wielkiego znaczenia potwierdzenie hipotezy, że próbki żelaza, wyprodukowane z rudy przy użyciu zupełnie nowej metody, będą ulegały rozszerzaniu pod wpływem temperatury.

Falsyfikacjonista odrzuca hipotezy ad hoc i wzywa do przedstawiania śmiałych hipotez, które mają zastępować teorie obalone. Śmiałe hipotezy prowadzić mają do nowych, sprawdzalnych przewidywań, które nie wynikały z pierwotnej sfalsyfikowanej teorii. Jednak, choć nowa teoria prowadzić może do nowych sprawdzianów, co stanowi o jej zaletach, fakt ten nie musi oznaczać, że jest ona istotnie lepsza od poprzedniczki, dopóki nie przejdzie ona któregoś z owych sprawdzianów. Znaczy to, że zanim będzie można ją uznać za godną następczynię starej teorii, nowa teoria musi zostać potwierdzona w jakimś nowym, śmiałym przewidywaniu, które z niej wynika. Wiele przedwczesnych i niedojrzałych domysłów nie przetrwa