choroszy7

77

Wzrost temperatury narzędzia pociąga za sobą zmianę jego wymiarów, a tym samym zmianę wymiara i kształtu obrabianego przedmiotu. Należy zaznaczyć, że wpływ podwyższenia temperatury narzędzia jest odwrotny niż jego zużycie.

W wypadku obróbki dokładnej i precyzyjnej stosuje się różne zabiegi zmniejszające wpływ ciepła na zmienność wymiarów przedmiotów obrabianych, a mianowicie:

•    wspomniany już bieg luzem przed pracą,

•    intensywne chłodzenie - liczba litrów chłodziwa podawana na minutę powinna być od 5 do 10 razy większa niż moc głównego silnika napędowego wyrażona w kW,

•    klimatyzacja pomieszczeń (20°C±0,5°C - wytaczarki precyzyjne),

•    zamocowanie półwyrobów w sposób umożliwiający kompensację powstających odkształceń liniowych, np. przez zaciski pneumatyczne lub hydrauliczne o stałej sile zacisku,

•    jednostronne zamocowanie długich części, umożliwiające swobodne ich wydłużenie się,

•    unikanie dłuższych przestojów obrabiarki,

•    ekranowanie obrabiarek w razie przechodzenia ciepła od źródeł zewnętrznych,

•    stosowanie termostatów dla płynu obróbkowego lub oleju przy napędzie hydraulicznym,

•    użycie specjalnych urządzeń do podgrzewania odpowiednich miejsc korpusu obrabiarki lub jej wrzeciona w celu usunięcia skośnego jego położenia wywołanego zróżnicowanym nagrzewaniem się przedniego i tylnego węzła łożyskowego [116],

•    zastosowanie sterowania adaptacyjnego geometrycznego ACG, które w chwili wystąpienia przekoszenia wrzeciona w następstwie odkształceń cieplnych wrzecienni-ka uruchamia zespół wykonawczy mechanizmu korygującego położenie tego zespołu [113],

3.2.5. NAPRĘŻENIA WŁASNE MATERIAŁU OBRABIANEGO

Naprężenia własne w przedmiocie są wynikiem takich operacji, jak odlewanie, obróbka plastyczna na zimno i na gorąco, spawanie, prostowanie, obróbka cieplna oraz obróbka skrawaniem. Znamienną cechą tego rodzaju naprężeń jest to, że przy braku jakiegokolwiek oddziaływania zewnętrznego naprężenia te stopniowo, chociaż powoli zanikają, przy czym przedmiot się odkształca. Zauważono, że niekiedy zmiany kształtu przedmiotu powstają w okresie wiciu miesięcy, a nawet lat. Co prawda natężenie odkształceń z biegiem czasu maleje, jednakże przy wymaganiu dużej dokładności wymia-rowo-kształtowej trzeba się z nimi liczyć.

Zmniejszenie tych naprężeń osiąga się zarówno przez taką konstrukcję części, która odpowiada wymaganiom równomiernego jej stygnięcia, jak i przez odpowiednie prowadzenie procesu obróbki. Jak wykazuje bowiem doświadczenie, usunięcie głównej :zęści naddatku wskutek naruszenia równowagi naprężeń powoduje szczególnie intensywne odkształcenia się przedmiotu. Nawet w razie produkcji jednostkowej należy za-:sm wyraźnie oddzielić obróbkę zgrubną od ostatecznej. Po obróbce zgrubnej trzeba i zwolnić zaciski, co umożliwia elementom części odkształcenie się odpowiadające no-