Document (12)

RACJONALNA POZNAWCZO-BEHAWIORALNA TEORIA UCZENIA SIĘ

zające prawomózgowe sceny i niewielką-aż-do-silnej reakcję lękową. Na przy-ldad osoby pod innym względem zdrowe emocjonalnie opuściły w popłochu moje wykłady po tym, jak zobaczyły kilka przezroczy o wężach wśród^innych (ponad stu) przezroczy wykładowych bez węży. Łatwo można sobie wyobrażać reakcje tych os6b w dzieciństwie, gdy inne dzieci z pasją mówiły im: „Węże są niebezpieczne. One zabijają łudzi. O chi Węże są straszliwe! Są podstępne! One kąsają. Lepiej strzeż się węży!”.

Rejestrowanie takich samych odczuć emocjonalnych za każdym razem w odpowiedzi na taki sam rodzaj myśli jest jednym z najszybszych sposobów tworzenia silnego nawyku emocjonalnego (Mowrer 1966, s. 117-162). Dlatego (jak można przewidywać) od momentu, gdy większość dzieci osiągnie wiek dziesięciu lat, -wystarczy poważniejsza myśl o tym, że wąż jest blisko nich, aby wyzwolić natychmiastowy lęk, mimo że żadnego węża nie ma w promieniu kilku kilometrów.

To bardzo ważny punkt - zapamiętaj go dobrze. Każde spostrzeżenie lub myśl aktywizuje system limbiczny poprzez działanie pierwszego układu funkcjonalnego mózgu. Układ limbiczny odpowiada pozytywnym, negatywnym lub neutralnym emocjonalnym popędem do działania w zależności od tego czy wewnętrzny dialog danej osoby o tych spostrzeżeniach jest pozytywny, negatywny czy neutralny. Bez tych emocjonalnych popędów do działania (tj. odczuć emocjonalnych) nie wiedzielibyśmy, kiedy się bronić. Ten fakt czyni mózg głównym organem dowolnego przeżycia i komfortu emocjonalnego.

Kiedy ludzie z normalnie funkcjonującymi mózgami mają o tych samych spostrzeżeniach A te same szczere myśli w B oraz mają te same emocjonalne i behawioralne C wystarczająco wiele razy, zachodzi wówczas niezwykle ważny

*• -ę-A.**.■ -«w r-    •&!■■■■ y.•'•    U-** li&i

1

C Reakcje emocjonalne

D Działanie

■24. W RTZ oceniające myśli w ABCD nowego emocjonalnego lub behawioralnego uczenia się są nowymi szczerymi myślami - w przeciwieństwie do a-B przekonań (tj. nawykowych jednostek apercepcyjnych), powstają poprzez powtarzalne występowanie tych samych A z tymi samymi B.

A Spostrzeżenia "V    . M Brak zewnętrznych spostrzeżeń w A |

\liczbłe

B Oceniające myśli²⁴J ^^7*” S| a-B Tylko przekonania

^ (tj. nawykowe myśli oceniające) |

proces. Ich lewe mózgi przetwarzają te powtarzalne pary spostrzeżeń i szczerych myśli w póltrwale, świadome i osobiście znaczące jednostki apercepcyjne lub progTamy mentalne, nazywane przekonaniami (Maultsby 1976, s. 34-40).

W RTZ jednostka apercepcyjna a-B odpowiada przekonaniu. Duże B w a-B wskazuje na to, że świadomy dialog wewnętrzny kontroluje bodziec w jednostce apercepcyjnej. Neuropsychologicznie słowa B {w jednostce apereepcyjnej a-B) wyzwalają w prawym mózgu całościowe wyobrażenia dawnych, rzeczywistych, jak również wyobrażonych zdarzeń-A. Dlatego jednostka apercepcyjna a-B wyzwala te same reakcje emocjonalne w C i fizyczne w D, jakie rzeczywiste A i B wyzwalały w czasie sesji praktycznych łączenia w pary pierwotnego A, B, C lub w czasie ćwiczenia.

yOD'A, B, C, D DO a-B, C, D: :T ć =

EMOCJE KONTROLOWANE PRZEZ PRZEKONANIA ‘(ANALOGIA Z LĘKIEM PRZED WĘŻAMI) -•

.1

..i

A, B, C, D NOWEJ EMOCJI”

A Widok, obraz lub myśl o wężu I

liczbie

B Oceniające i myśli

1.    Węże są niebezpieczne

2.    One są straszliwe!

3.    Itp.

C Emocjonalne odczucie lęku D Działanie - ucieczka lub walka

a-B EMOCJA KONTROLOWANA PRZEZ PRZEKONANIA

Brak zewnętrznych spostrzeżeń w A

a-B Tylko przekonania

(tj. jednostki apercepcyjne)

1.    Węże są niebezpieczne

2.    One są straszliwe!

3.    Itp.

C Emocjonalne odczucie lęku D Działanie - ucieczka lub walka

Wtedy, gdy utworzymy przekonania, nasze lewe mózgi nie muszą już dłużej przetwarzać dawnych bodźców A jako pojedynczych zjawisk mentalnych. W tym czasie nasze lewom6zgotve słowa wywołują zmagazynowane jednostki apercepcyjne a-B, które z kolei wyzwalają nawykowe, kontrolowane przez prawy mózg reakcje emocjonalne w C i fizyczne (działanie) w D. I każda powtórka tej sekwencji A-B - C-D jest przykładem ćwiczenia nawykowych reakcji C i D.

25. Zgodnie z moją najlepszą wiedzą, Albert ElJis sformułował model A. B, C nowych emocji (EHis 1963). Ja wyprowadziłem modele A-b, C i a-B, C nawykowych emocji (Maultsby 1976, str. 34-40) z A, B, C modelu Ellisa. [Przyp. red.: zgodnie z aktualnie obowiązującym w RTZ modelem ABCD model ten w polskim wydaniu uzupełniono o punkt Dj.

93